مهندسی آیروبیولوژیک و تکنولوژی ساختمان ایمن

مهندسی آیروبیولوژیک و تکنولوژی ساختمان ایمن

 

امروزه با توسعه علوم و فنون و نیاز به محیطهای ساختمانی پاک شاخه های جدیدی به آن افزوده می شود. یکی از این علوم "مهندسی آیروبیولوژیک" است. این مهندسی که شاخه ای از مهندسی محیط زیست است علم طراحی ساختمانها و سیستمهایی برای کنترل میکروارگانیسم های بیماری زای موجود در هوا و آلودگی های تنفسی ناشی از آن در محیطهای داخلی همانند ساختمانهای تجاری ،بیمارستانها و خانه های مسکونی است.در حقیقت "هوا زیست شناسی" یا "آیروبیولوژی" مطالعه میکروارگانیسم های است که ممکن است برای سلامتی انسان مضر باشند. هوا می تواند پر از توده میکروارگانیسمهای ساکن باشد اما به واقع هیچکدام زنده نیستند. بسیاری از میکروب ها در هوای بیرونی بدلیل تابش خورشید یا افزایش دمای هوا ، کاهش رطوبت و یا اکسیژن و آلودگی هوا می میرند. هاگها و تعدادی از میکروبهای موجود در محیط بطور طبیعی مقاومتر هستند و می توانند بطور فصلی در هوای بیرونی تمرکز بیشتری داشته باشند.از آنجائيكه مردم در حدود ۹۳ از وقت خود را درمحیطهای بسته صرف می کنند لذا برای کنترل میکروارگانیسم های بیماری زای موجود در هوا از مهندسی آیروبیولوژی استفاده می شود.

بیشتر میکروبهای بیماری زا بسرعت در هوای بیرونی می میرند.اما در فضاهای داخلی بسته به تعداد افراد حاضر و نحوه انتشارشان در محیط متفاوت است.آمارها نشان می دهد که در حدود ۳۰ درصد از سرماخوردگیها در محیطهای کاری و ادارات روی میدهد.این رقم برای منازل در حدود ۱۸ درصد است و در مورد مدارس بدلیل رعایت کمتر مسائل بهداشتی قطعآ بیش از این است.فاکتورهایی که نحوه انتشار یک ذره بیماری زا را در ساختمان و ایجاد بیماری مشخص می کنند عبارتند از : دامنه دما و کنترل رطوبت،اندازه و توزیع هوای بیرونی،تاثیرگذاری فیلترها،تمیزی وسایل و اتاقها،تعداد ونوع سطوح ساختمان و در نهایت بهداشت و تمیزی ساکنین.همچنین ورود حداقل هوای لازم از محیط بیرونی (برطبق استاندارد ASHRAE) و توزیع آن با حداکثر تاثیرگذاری،فیلترگذاری موثر و نحوه چرخش هوا حداقل هایی هستند که برای انتقال بیماری ها لازم است.حوادث تروریستی اخیر که شهرهای بزرگ را در معرض تهدید و آسیب جدی قرارداد و خرابی های بزرگی ایجاد کرد ،نشان داد که مهندسان و طراحان و مدیران پروژه های ساختمانی باید توجه ویژه ای به اینگونه حملات و خصوصآ حملات بیولوژیکی در طراحی های خود داشته باشند.برای این کار از تکنولوژی ساختمان ایمن (Immune Building Technology )استفاده میشود.اصول موجود در این تکنولوژی تلفیقی است از سیستمهای تهویه و تصفیه هوا،سیستمهای کنترل و آشکارسازی و سیستمهای ایزوله کردن زونها می باشد تا حداکثر محافظت و ایمنی را برای ساکنین آن فراهم آورد.هرچند ممکن است اجرای این تکنولوژی قدری گران و پیشرفته بنظر برسد اما در یک مقیاس کوچک برای محافظت ساختمانهای تجاری در برابر حملات بیولوژیک و همچنین بیماریهای مسری موجود در هوا مناسب بنظر می رسد. به واقع هزینه اجرای یک سیستم تهویه هوای مناسب در برابر ریسک واقعی موجود می ارزد.البته این ریسک برای هر ساختمانی وجود ندارد.

بتن‌هاي توانمند و ويژه

بتن‌هاي توانمند و ويژه

چکيده

سالهاي زيادي است که بتن بعنوان يک ماده ساختماني مهم در ساخت و سازه‌هاي بتني چون ساختمانها، سدها، پلها، تونلها، راهها، اسکله‌ها و برجها و سازه‌هاي خاص ديگر کاربرد دارد. در اکثر موارد به بتن بعنوان ماده‌اي مقاوم در برابر نيروهاي فشاري نگريسته مي‌شده است. انجام پروژه‌هاي وسيع تحقيقاتي بر روي مواد مختلف تشکيل دهنده بتن و ازمايش‌ بتن‌هاي مختلف با مواد جديد در سالهاي آخر قرن اخير منجر به پيدايش بتن‌هايي شده است که علاوه بر تأمين مقاومت خواص ديگري از اين ماده نظير دوام، کارايي، نرمي و مقاومت در برابر عواملي چون آتش و محيط و هوازدگي را دستخوش تغييرات اساسي نموده است. علاوه بر دگرگوني و تحول در مواد تشکيل دهندة بتن، افزودن مواد ديگري به بتن همچون افزودنيهاي مختلف، انواع الياف‌ها و حتي مواد زائدي که ارزش خاصي نداشته و باعث آلودگي محيط زيست نيز مي‌شوند، موجب پيدايش بتن‌هاي جديد با خواص جديد و بهبود يافته شده است.

در بتن مسلح علاوه بر خود بتن بر روي آرماتور نيز تحولاتي صورت پذيرفته است. بعنوان مثال کاربرد فولادهاي ضد زنگ براي مناطق بسيار خورنده، استفاده از آرماتورهاي ساخته شده با الياف‌هاي مختلف پلاستيکي و پليمري از جمله تحقيقاتي بوده است که نتايج اوليه سودمندي بدست داده است، ليکن کار بر روي آنها و تحقيقات وسيع‌تر و دراز مدت براي بررسي داوم آنها هنوز ادامه داشته و به قرن آينده خواهد رسيد.

هدف از مقالة اخير عنوان نمودن پاره‌اي از دستاوردهاي اخير در بتن و بتن مسلح و ادامه راه در سالهاي آينده مي‌باشد. در اين خصوص به تحول دستيابي به بتن‌هاي با مقاومت زياد و بسيار زياد و بالاتر ازMPa 100 و همچنين بتن‌‌‌هاي توانمند با عملکرد بالا خواهيم پرداخت. همچنين کاربرد مواد مختلف و الياف‌ها براي افزايش نرمي بتن که مسألة بسيار مهمي در پديدة زلزله و بارهاي ديناميکي بر روي سازه‌هاي بتني است، بيان خواهد شد. در ادامه به بتن‌هايي که بسيار کارا بوده و نياز به لرزاندن نداشته و درعين حال مقاومت زيادي دارند، اشاره خواهد شد. در بخش ديگري از مقاله کاربرد بتن بعنوان راه حلي براي کاهش آلودگي محيط زيست توضيح داده خواهد شد. در بخش پاياني آخرين نتايج و کاربرد محدود آرماتورها با جنسيت‌هاي مختلف از جمله الياف کربني، پليمري و پلاستيکي شده است.

بايد اذعان نمود که نتايج تحقيقات سالهاي آخر قرن حاضر و ادامة‌ آنها در آينده و قرن جديد مي‌تواند نگرش تازه‌اي به بتن بعنوان يک مادة ساختماني پرمصرف بدهد. اين نتايج منجر خواهد شد تا ديدگاه بتن بعنوان تنها يک ماده با مقاومت فشاري خوب به کلي دگرگون شده و خواص ويژه بتن‌هاي جديد نظر اکثر دست‌اندرکاران پروژه‌هاي بزرگ عمراني را در جهان بخود معطوف سازد.

 مقدمه

سالهاي زيادي است که از بتن بعنوان يک مادة ساختماني مهم و با تحمل فشارهاي بالا جهت ساخت و ساز انواع سازه‌ها استفاده مي‌شود. ضعف اين مادة مهم و پر مصرف ساختماني در مقابل کشش با قرار دادن آرماتور تا حد زيادي جبران شده است. در سالهاي اخير و با بررسي دوام سازه‌هاي بتني مسلح بويژه در مناطق خورنده و سخت براي بتن نظر اکثر کارشناسان و دست‌اندرکاران کارهاي بتني به اين مسأله جلب شده است که مقاومت به تنهايي نمي‌تواند جوابگوي کليه خواص مربوط به بتن بخصوص دوام آن باشد و لازم است در طراحي بتن براي مناطق مختلف علاوه بر مسأله مقاومت و تحمل بارها در طول مدت بهره‌دهي، پايايي و دوام آن نيز مد نظر قرار گيرد. در حال حاضر با اضافه نمودن مواد مختلف بتن و تغييرات در طرح اختلاط مي‌توان به بتن‌هايي دست يافت که بدون تغيير قابل ملاحظه در مقاومت آنها از نقطه نظر دوام به بتن‌هايي با دوام بالا دست يافت. مسأله محيط زيست وآلودگي آن نيز در سالهاي اخير نظر جهانيان را بخود معطوف ساخته است. کاربرد مواد و مصالحي که در ساخت آن آلودگي کمتري به محيط منتقل گردد و همچنين برداشت مصالح طبيعي که کمتر محيط را تخريب نمايد، مورد توجه خاص قرار دارد. در اين راستا محدوديت کاربرد سنگدانه‌ها، دستيابي به مواد جديد و نيز استفاده از مواد زائد کارخانه‌ها و آلاينده‌هاي محيط زيست در بتن در رأس برنامه‌هاي تحقيقاتي پاره‌اي از کشورهاي جهان قرار گرفته است.

علاوه بر خود بتن و مصالح تشکيل‌دهندة آن در سالهاي اخير بر روي آرماتور مصرفي در سازه‌هاي بتني مسلح نيز تحولاتي صورت گرفته است. بعنوان مثال و براي پرهيز از خطر خوردگي آرماتور، از فولادهاي ضد زنگ و نيز آرماتورهاي ساخته شده با الياف‌ مختلف پلاستيکي و پليمري در محيط‌هاي بسيار خورنده استفاده مي‌شود. کار بر روي عملکرد دراز مدت چنين موادي هنوز ادامه دارد.

در مقالة اخير به چند مورد از بتن‌هاي جديد که چند سالي است از آنها در صنعت ساخت و ساز براي سازه‌هاي بتني استفاده مي‌شود اشاره شده و مواد جديد مورد استفاده در بتن که تحقيقات روي آنها هنوز ادامه دارد، نيز بيان خواهد شد. بعنوان مثال بتن‌هاي با مقاومت زياد و بتن‌هاي توانمند و با عملکرد بالا در اين خصوص جايگاه ويژه‌اي دارند. کاربرد الياف و مواد مختلف در بتن براي افزايش نرمي آن و مقاومت در مقابل بارهاي ضربه‌اي و نيروهاي ناشي از زلزله مورد ديگري از بتن‌هاي خاص مي‌باشد. با نگرشي عميق به مسأله دوام بتن و ضمن تأمين مقاومت لازم، کاربرد بتن‌هاي با کارايي بالا که اجراي آن را نيز آسان مي‌سازد در برنامه کار مراکز بسياري قرار گرفته و برخي از اين بتن‌ها با اضافه کردن افزودنيهاي مختلف به آنها،  اينک وارد صنعت بتن شده‌اند.

 بتن با مقاومت زياد

امروزه بر اساس تکنولوژي رايج بتن، ساخت بتن‌هاي با مقاومت‌هاي فشاري زياد و دور از انتظار که مي‌تواند براي طراحي سازه‌هاي اجرايي رايج مورد استفاده قرار گيرند، امکان‌پذير مي‌باشد. اگر چه اغلب آيين‌نامه‌هاي بتن هنوز مقاومت بتن مورد استفاده در سازه‌ها را به MPa 60 محدود مي‌کنند، اما آيين‌نامه‌هاي جديد اخيراً حدي بالاتر از MPa 105 را نيز در نظر گرفته‌‌اند ] 1 [. ساخت بتن‌هاي با مقاومت زياد و در حد MPa 120 و کاربرد آن در ساختمان‌هاي بلند در کشورهاي پيشرفته دنيا رواج يافته است. اين مقاومت با اضافه نمودن مواد ريز و فعال به سيمان تا حدي افزايش يافته که بتن‌هايي با مقاومت‌هاي فشاري بين MPa 200 و MPa 800 و مقاومت‌هاي کششي بين MPa 30 و MPa 150 در نمونه‌هاي آزمايشگاهي بدست آمده است. براي دستيابي به چنين مقاومت‌هايي لازم است تغييراتي در طرح اختلاط داده و از مواد و افزودني‌هاي جديدي استفاده نمود.

از عوامل مهم در رسيدن به چنين مقاومت‌هايي استفاده از سنگدانه‌هاي مقاوم و کاهش حداکثر اندازه سنگدانه در مخلوط بتني براي همگني بيشتر آن مي‌باشد. همچنين با استفاده از مواد بسيار ريزدانه و با اندازه‌هاي کمتر از دهم ميکرون مي‌توان مجموعه‌اي متراکم‌تر و با تخلخل بسيار کم که بالاترين وزن مخصوص را خواهد داشت، تهيه نمود. در بتن‌هاي با مقاومت زياد بايستي تا حد ممکن نسبت آب به سيمان (w/c) را کاهش داد (امروزه حتي نسبت 18/0 = w/c استفاده شده است) که در اين حالت بعضي دانه‌هاي سيمان هيدراته نشده بصورت مواد ريزدانه پرکننده، دانسيته را افزايش داده و در نتيجه سبب افزايش مقاومت مي‌شوند. بديهي است براي تأمين کارايي چنين مخلوط‌هايي با آب بسيار کم لازم است از روان‌کننده‌ها، فوق‌روان‌کننده‌ها و پخش کننده ذرات ريز در بتن استفاده نمود. براي افزايش نرمي چنين بتن‌هايي (با افزايش مقاومت شکنندگي و تردي بتن افزايش مي‌يابد) مي‌توان به آنها الياف‌هاي کوتاه اضافه نمود. در ساخت چنين بتن‌هايي (مقاومت در حد فولاد و بالاتر) از روشهاي سخت شده تحت فشار و دما براي عمل آوري بتن و تأمين مقاومت اوليه زياد استفاده مي‌گردد.

 جدول 1- مشخصات بتن بکار رفته در يک ساختمان بلند در مونترال کانادا

طرح اختلاط	خواص بتن
نسبت آب به سيمان   25/0	اسلامپ   250 ميلي‌متر
آب   135 ليتر	درصد هوا    4/4 درصد
سيمان نوع 1   500 کيلوگرم در متر مکعب	مقاومت فشاري 7 روزه   77 مگاپاسکال
دوده سيليس   30 کيلوگرم در متر مکعب	مقاومت فشاري 28 روزه 3/92 مگاپاسکال
شن‌با‌حداکثر اندازه10ميليمتر ‌1100‌کيلوگرم‌در مترمکعب	مقاومت فشاري 90 روزه  106 مگاپاسکال
ماسه طبيعي     700 کيلوگرم در متر مکعب	مقاومت فشاري يکساله  4/119 مگاپاسکال
ديرگير کننده   8/1 ليتر در متر مکعب
فوق روان کننده     14 ليتر در متر مکعب

بتن هاي با کارايي بسيار زياد ( بتن خود متراکم )

امروزه در بعضي کشورهاي جهان و بويژه در ژاپن بتن جديدي با کارايي بسيار بالا که نياز به لرزاندن نداشته و خودبخود متراکم مي‌گردد ساخته شده و در برخي پروژه‌ها اجرا شده است. با داشتن کارايي بسيار زياد اين بتن در اجرا، خطر جدايي سنگدانه‌ها و خمير را نداشته و در عين حال از مقاومت زياد و دوام نسبتاً بالايي برخوردار است. در طرح اختلاط اين بتن، موارد زير در نظر گرفته شده است.

ميزان شن در اين بتن حدود 50 درصد حجم مواد جامد بتن بوده و در آن ماسه به ميزان
40 درصد حجم ملات استفاده شده است. نسبت آب به مواد ريزدانه و پودري بر اساس خواص مواد ريز بين9/0 تا 1 انتخاب مي‌شود. براي تعيين ميزان نسبت آب به سيمان و مقدار فوق روان کننده مخصوص مصرفي با استفاده از روش ميز رواني، مقدار بهينه با آزمون و خطا تعيين مي‌گردد[2و3].    

بتن با سنگدانه بازيافتي

امروزه با توجه به پيشرفت جمعيت و مشکل فضا در شهرهاي بزرگ براي ساخت و ساز لازم است ساختمان‌هاي قديمي بتني تخريب و بجاي آن ساختمان‌هاي بلند جديد احداث شوند. در کشور ژاپن و چند کشور اروپايي که زمين و فضاي لازم براي ايجاد بنا ارزش ويژه‌اي دارد و همچنين براي جلوگيري از مسائل محيط‌زيستي که از تخريب ساختمانها ناشي مي‌شود و کاربرد مصالح آن در بناي جديد تحقيقات وسيعي در ساخت بتن با سنگدانه بازيافتي (خورد کردن بتن قديم و استفاده از آن بعنوان سنگدانه در بتن جديد) در حال انجام است. بعنوان مثال در کشور هلند هر سال حدود 10 ميليون تن مصالح ناشي از تخريب ساختمان‌هاي بتني که حدود 3/1 (یک سوم) حجم بتن مورد نياز در ساخت ساختمانهاست، توليد مي‌شود. قرار است نيمي از اين مصالح در بتن‌هاي جديد استفاده شوند. در حال حاضر تحقيقات روي ميزان جمع‌شدگي و خزش و دوام اين بتن‌ها ادامه دارد تا در قرن بيست و يکم کاربرد وسيع‌تر آن را امکان‌پذير سازد.

بتن‌هاي با نرمي بالا

امروزه کاربرد بتن با نرمي بالاتر که بتواند تغيير شکل‌هاي زياد را بدون شکست تحمل نمايد، مورد توجه قرار گرفته است. تحقيقات وسيعي در خصوص تأمين نرمي لازم در بتن با الياف‌هاي مختلف و حتي حذف آرماتور در حال انجام مي‌باشد. هدف از کاربرد الياف در بتن افزايش مقاومت کششي، کنترل گسترش ترکها و افزايش طاقت (Toughness) بتن مي‌باشد تا قطعه بتني بتواند در مقابل بارهاي وارده در يک مقطع ترک خورده تغيير شکل‌هاي زيادي را پس از نقطه حداکثر تنش تحمل نمايد. شکل شماره 1 عملکرد يک تير خمشي با الياف را در تحمل خيزهاي زياد در مقايسه با بتن بدون آرماتور نشان مي‌دهد.

بتن با الياف مختلف در سالهاي اخير در سازه‌هاي عمده‌اي چون روسازي راهها و فرودگاه‌ها، بتن پي‌هاي عظيم با تغيير شکل‌هاي زياد و بويژه در پوشش بتني تونلها بکار رفته است. در ساخت پوشش تونلها بتن اليافي با پاشيدن بر جداره شکل مي‌پذيرد. اخيراً براي حذف ترکها در پوشش تونلهايي که بصورت چند تکه پيش ساخته اجرا مي‌شود از بتن بدون آرماتور و تنها الياف استفاده شده و اين نوع بتن سبب حذف ترکها در حين عمل‌آوري و حمل و نقل قطعات و نصب آنها براي کامل کردن مقطع تونلهاي مترو شده است.

در نوع بسيار جديد بتن اليافي که مي‌توان با آن به حداکثر نرمي در بتن رسيد از روش ريختن دوغاب روي الياف (SIFCON) استفاده مي‌شود. در اين روش ابتدا الياف ريخته شده و سپس فضاي بين آنها با ملات دوغابي پر مي‌شود. ميزان الياف در اين بتن حدود 10 درصد مي‌باشد که حدود 10 برابر ميزان الياف در بتن‌هاي اليافي متداول است. با اين مصالح لايه‌هاي محافظي بدون ترک و تقريباً غير قابل نفوذ مي‌توان ايجاد نمود. بعلت نرمي زياد اين قطعات ظرفيت تغيير شکل‌پذيري اين قطعات به ميزان ظرفيت دالهاي فولادي مي‌رسد. مقاومت فشاري اين نوع بتن حدود 110-85 مگاپاسکال و مقاومت خمشي حدود 45-35 مگاپاسکال مي‌باشد. از اين قطعات نه تنها مي‌توان بعنوان لايه‌هاي محافظ کوچک استفاده نمود، بلکه در باندهاي فرودگاه در برابر ضربات عملکرد خوبي نشان مي‌دهند. در کارهاي تعميراتي دالها مي‌توان از آنها بعنوان لايه روي بتن قديم و بدون درز و در زماني کوتاه استفاده نمود[4].

آرماتورهاي غيرفولادي در بتن

در سالهاي اخير استفاده محدودي از آرماتورهاي غيرفلزي آغاز گشته است هر چند تحقيقات بر روي کاربرد وسيع‌تر آنها و عملکرد دراز مدت اين نوع آرماتورها ادامه دارد.   اين آرماتورها که معروف به آرماتورهاي با الياف پلاستيکي (FRP) هستند از الياف مختلفي چون الياف شيشه‌اي (GFRP)، الياف آراميدي (AFRP) و الياف کربني (CFRP) در يک رزين چسباننده تشکيل شده اند. در جدول 2 خواص مکانيکي چند آرماتور اليافي که کاربرد پيدا کرد‌ه‌اند‌، آورده شده است. در شکل 2 ميله‌هاي پلاستيکي ساخته شده با الياف مختلف و فولادهاي پيش تنيدگي از نقطه نظر منحني‌هاي تنش-کرنش با يکديگر مقايسه شده‌اند.

جدول - خواص مکانيکي الياف‌هاي مختلف

نوع الياف	مقاومت کششي (MPa)	کرنش نهايي (٪)	E (Gpa)
آراميد	3400-2700	4-5/2	165-73
شيشهE	3500	5-3	75
شيشه S	4500	5/5-5/4	87
کربن مدول پايين	3900-3200	6/1-1	250
کربن مدول بالا	2700-2300	6/0	400

خاصيت عمده اين آرماتوها که سبب کاربرد آنها شده است، مقاومت در برابر خوردگي آنهاست که مي‌تواند در محيط‌هاي بسيار خورنده دوام دراز مدتي داشته باشند. علاوه بر اين مقاومت بالا، مقاومت به خستگي بالا، ظرفيت بالاي تغيير شکل ارتجاعي، مقاومت الکتريکي زياد و هدايت مغناطيسي پايين و کم اين مواد از مزاياي آنها شمرده مي‌شود. البته اين مواد معايبي چون کرنش گسيختگي کم و شکننده بودن و خزش زياد و تفاوت قابل ملاحظه ضريب انبساط حرارتي آنها در مقايسه با بتن را به همراه دارند [5].

اخيراً از الياف مختلف شبکه‌هايي بافته شده و بصورت يک شبکه آرماتور در سطح بتن براي کنترل ترک و کم کردن عرض آن و همچنين در ديوارهاي نماي بتني از آن استفاده مي‌کنند. تحقيقات روي کاربرد صفحات اليافي بجاي صفحات فولادي براي تقويت قطعات خمشي و تيرها و دالها بويژه در پلها ادامه دارد. اين صفحات بارزين‌هاي اپوکسي به نواحي کششي از خارج اتصال داده مي‌شوند. کاربرد صفحات با الياف کربني براي اين تقويت بيشتر رايج گشته و در چندين پل در ژاپن و در بعضي کشورهاي اروپايي از آن استفاده شده است[6].

بتن‌هاي ابداعي

در بعضي موارد با تغيير در مواد تشکيل‌ دهنده بتن و با روش‌هاي ابداعي مي‌توان پاره‌اي از خواص نامطلوب بتن را حذف نمود. اين امر منجر به پيدايش بتن‌هاي خاص با خواص ويژه‌اي مي‌گردد. بعنوان مثال تغييراتي است که مي‌توان در ترکيب بتن‌هاي با مقاومت زياد که اين روزها کاربرد بيشتري پيدا مي‌کنند را نام برد. بتن‌هاي با مقاومت بالا معمولاً با سيمان زياد و نسبت آب به سيمان کم و اضافه و جايگزين نمودن سيمان با دوده سيليس ساخته مي‌شوند. در حين عمل هيدراسيون سيمان و سخت شدن اين بتن‌ها چون آب داخل بتن کافي نيستَ، مقداري آب از سطح خارجي به قسمت داخلي براي تکميل عمل فوق مي‌رسد. بنابراين بتن هاي با مقاومت زياد در ساعت اوليه سخت شدن دچار جمع‌شدگي ذاتي قابل ملاحظه‌اي مي‌شوند. ممکن  است اثرات منفي ديگري نظير حساسيت به ترک‌خوردگي بيشتر در اين بتن‌ها مشاهده شود. اين معايب را مي‌توان با روش ساده‌اي برطرف نمود. در يک عمل ابداعي مي‌توان حدود 25 درصد از حجم سنگدانه را با سنگدانه سبک وزن قبلاً خيس شده جايگزين نمود. اين سنگدانه‌ها باعث ايجاد ذخيره آب در بتن شده و محيطي با عمل‌آوري مرطوب فراهم مي‌سازند. نتيجه اضافه کردن سنگدانه پيش اشباع شده به بتن با مقاومت زياد، کاهش جمع‌شدگي ذاتي و کم شدن و حذف ترکهاي مويي خواهد بود. همچنين تراکم و دانسيته بالاي بتن‌هاي با مقاومت زياد سبب کاهش مقاومت در برابر آتش اين بتن‌ها مي‌شود که بعنوان يک عيب محسوب مي‌شود. در دماي بالا آب شيميايي خمير سيمان بخار شده ولي به علت متراکم بودن بتن با مقاومت زياد نمي‌تواند از آن خارج شود. در نتيجه پوشش بتني بصورت ورقه جدا شده و ظرفيت بارپذيري ستون کاهش مي‌يابد. در يک کار ابداعي مي‌توان الياف پروپيلني به بتن اضافه نمود. در دماي بالا الياف ذوب شده و کانالهايي براي فرار و خروج بخار آب از بتن فراهم مي‌سازند و از ورقه ورقه شدن بتن جلوگيري بعمل مي‌آورند [7].

نتيجه‌گيري

در سالهاي اخير تحول عظيمي در تکنولوژي بتن و پيدايش بتن‌هاي جديد صورت گرفته است. اين تحولات به پيدايش بتن‌هاي با مقاومت بسيار زياد، بتن‌هاي با نرمي بالا، بتن‌هاي با آرماتورهاي غيرفلزي، بتن با کارايي بسيار زياد، بتن با سنگدانه‌هاي بازيافتي و بتن‌هاي ابداعي منجر شده است. بايد اذعان نمود که نتايج تحقيقات سالهاي آخر قرن حاضر و ادامه آنها در قرن جديد مي‌تواند نگرش تازه‌اي به بتن بعنوان يک ماده ساختماني پرمصرف بدهد. اين نتايج منجر خواهد شد تا ديدگاه بتن بعنوان تنها يک ماده با مقاومت فشاري خوب به کلي دگرگون شده و خواص جديد بتن‌هاي نوين نظر اکثر دست اندرکاران پروژه‌هاي عظيم عمراني را در جهان بخود معطوف سازد.

فهرست مراجع

[1] “ Norwegian standard NS3473, concrete structures, Design rules”, Oslo, 1989.

 

[2] H. Okamura, “Self compacting high performance concrete”, Ferguson Lecture at ACI convention (New Orleans), November 1996.

 

[3] H. Okamura and K.Ozawa, “Mix design for Self compacting concrete”, Concrete library international, Japan, No. 25, Dec. 1995.

 

[4] G. Konig et. Al., “New concepts for high performance concrete with improved ductility”, proceedings of the 12th FIP congress on challenges for concrete in the next millennium, Netherlands, 1998, pp. 49-53.

 

[5] A. Nanni, “Fiber-reinforced plastic (FRP) reinforcement for concrete structures: properties and applications”, Elsevier, London, 1993.

 

[6] Taerwe, “Non-Metallic (FRP) reinforcement for concrete structures”, RILEM proceedings, No. 29, E & FN Spon, London, 1995.

 

[7] R.Breitenbucher, “High strength concrete C 105 with increased fiber resistance due to polypropylene fibers”, 4th international symposium on the utilization of high strength-high performance concrete, Paris, May 1996, pp 571-577.

فناوريهاي جديد در هيدرومتالورژي

فناوريهاي جديد در هيدرومتالورژي

 1- تاريخچه استفاده از بيوتکنولوژي در صنايع معدني
استفاده صنعتي مدرن از بيو تکنولوژي در بيوليچينگ مواد معدني کم عيار و مواد استخراج شـده از معـدن مـس انجـام شـده است . در اواخر دهه 1950 شرکتهاي مس کنکات از اين فرآيند بطور موفقيت آميزي استفاده کرد ند . بعد از اين تجربـه شـرکتهاي مختلفي نيز به اين تکنولوژي روي آورده اند. امروزه دامپهاي بيوليچينگ روش بسـيار کـم هزينـه اي بـراي استحصـال مـس از تـوده اصلي هستند که هيچ روش ديگري کم هز ينه تر از ا ين روش نمي باشد. علاوه بر موفقيت اقتصـادي دامپهـاي بيوليچينـگ، عمليـات خيلي کمي براي آماده سازي اين دامپها لازم مي باشد . بعد از آن تجربه تا اواسط دهه 1980 هنگاميکه اولين آزمايش بـراي بازيـابي طلاي مقاوم در عمليات فيرويو در آفريقاي جنوبي صورت گرفت، انجام نشده بـود . از آن زمـان بـه بعـد افـراد مختلفـي از جملـه آقايـان اسپيســاک و لاکشــمانان تحقيـقـات بسـيار زيــادي را در زمينــه بيوهيــدرومتالورژي انجـام دادنــد . بهرحــال امــروزه، کــاربرد بيوهيدرومتالورژي بدليل سادگي، هزينه کم و کاربرد براي موادمعدني کم عيار موفقيت چشـمگيري داشـته اسـت و در طـي 13سـال پيشرفت اين روش به حداکثر مقدار خود رسيده است (1). در دهه اخیر ترکيبي از اسيدشوئي توده اي، اسيدشوئي اکسيدمس و استفاده از ميکروبيولوژي موفقيـت چشـمگيري در عمليات اسيدشوئي ميکروبي مس ثانويه و فلزات گرانقيمت مقاوم ، داشته است . اسيد شوئي توده اي ميکروبي هنوز سـاده تـرين روش موجود است که منجر به کاهش هزينه هاي سرمايه گذاري اوليه، هزينـه هـاي جـاري و موفقيتهـاي زيسـت محيطـي مـي شـود . مـوارد کاربرد زياد اين روش در پنج سال اخيرنشان دهنده اولويتها و مزيتهاي خوب ايـن روش اسـت ( جدول 1). پـروژه عظـيم اسيدشـوئي توده اي ميکروبيِ طلاي سولفيدي مقاوم معدن نيومونت80000 تن که توسط کمپاني نوادا انجام شد نمونـه بـارزي از موفقيـت اين تکنيک مي باشد (2).

جدول :1 عمليات در مقياس صنعتي روش بيوليچينگ ميکروبي(2)

2- کاربرد بيوتکنولوژي در صنايع معدني
بررسي مقالات موجود و کارهاي انجام شده از سی سال پيش نشـان مـي دهـد کـه تعـداد بسـيار زيـادي از عملياتهـا از روش ميکروبي براي جدايش فلزات در مقياس صنعتي اسـتفاده کـرده انـد. نتـايج حاصـل از اسـتفاده از تکنيـک بيوتکنولـوژي در مقيـ اس آزمايشگاهي با تکنولوژيهاي موجود تفاوتهاي بسيار زيادي دارند. آزمايشهاي انجام شده در مقيـاس آزمايشـگاهي بسـيار زيـاد، در مقياس نيمه صنعتي کمتر و در مقياس صنعتي و کارهاي بزرگ مقياس بسيارکم ميباشـند . در بعضـي از مـوارد نيـز بـا در نظرگـرفتن شرايط اقتصادي فعلي نامطلوب و زيان ده هستند .
يک مطالعه جديد که توسط آقايان پولين و لارنس انجام گرفته شـده اسـت، شـرايط استحصـال فلـزات پا يـه، اورانيـ وم و فلزات قيمتي و همچنين با زيابي فلزات از محلول و فلزات صنعتي را بيان کرده اند. بيشترين کار انجام شده در مقياس نيمـه صـنعتي و صنعتي براي مس، اورانيوم و فلزات قيمتي مي باشد که شامل اسيد شوئي توده اي ماد. معدني و باطلـه مـس بـا عيـارکم، اسيدشـوئی لايه هاي نازک از ماده معدني مس، اسيدشوئي تود ه اي مس از طلا، اسيدشوئي درجا ماده معدني و باطله اورانيوم، بازيـابي کانيهـاي مقاوم و بيواکسيداسيون توده اي کانيهاي مقاوم طلا و بيواکسيداسيون توده اي کانيهاي طلاي مقاوم با عيار پائين است. موفقترين کاربرد بيوتکنولوژي براي استخراج فلزات در مورد مس وطلا مي باشـد ودر زمينـه مـس، بيوليچينـگ آن بخـاطر راحتي و اقتصادي بودن بازيـابي فلـزات از محلـول توسـط روش SX-EW بطورگسـترده اي انجـام ميشـود . طـلا نيـ ز بخـاطر ارزش اقتصادي بالاي آن از اين روش استفاده ميشود. بيوليچينگ اورانيوم نيز در قديم بيشتر مورد استفاده قرار مي گرفت ولي امروزه بـد ليل کاهش قيمت اورانيوم وتحريم استفاده آن درصنايع هسته اي کاربرد آن کمترشده و همچنين براي کانيهاي کبالت و نيکـل نيـز درآينده بخاطر کاربرد روزافزون اين فلزات مورد بررسي قرارخواهند گرفـت کـه در زيـر در مـورد مـوارد کـاربرد بيوليچينـگ بـراي استحصال کانيهاي مس، طلا، اورانيوم، نيکل و کبالت بحث خواهد شد (3).

2-1- کاربرد بيوتکنولوژي در صنايع مس
2-1-1- مقدمه
نحوه معدنکاري مس در شيلي بطور مستقيمي بر قيمت و ميـزان خريـد و فـروش آن در بـازار تـاثير مـي گـذارد زيـرا شـيلي مهمترين توليدکننده مس در دنيا است (1). اين مطالب مشخص ميکنند ک ه تنها افزايش قيمتها حائز اهميت نيست بلکه بايد راههـاي اقتصادي تري براي استحصال مس بدست آورد .انتخــاب عمليــات بيوهيــدرومتالورژي بطــو رگســترده اي بــه شــرايط کــاني شناســي مــس بســتگي دارد . بزرگتــرين کــاربرد بيـوتکنولوژي در صناي ـع معدني در بيوليچ ـينـگ کانيهاي کم عيار و باطله ها در توده هاي اسيدشـوئي اسـت. اگر چـه سـولفيدهاي مس ثانويه، کالکوسيت و کالکوپيريت بيشتر مورد اسيدشوئي قرارمي گيرند، حتي کانيهاي کالکوپيريت نسبتا مقاوم نيز بعنـوان منـابع حائز اهميتي درروش اسيدشوئي محسوب ميشوند (3).

2-1-2- اصول کلی بيوليچينگ مس
ماده معدني مس استخراج شده تا ابعاد مورد نظرخردشده و بمنظـور آگلـومره شـدن ذرات ريـز بـا ذرات درشـت و کـار بـا باکتريها با اسيدسولفوريک در دستگاههاي آگلومراسيون مخلوط مي شـوند . بمنظـور کـاهش ميـزان رطوبـت موجـود بـراي خـوب آگلومره شدن آب يا رافينت ) رافينت محلولي است که از مسير بازگشتي جدا يش محلول - الکترووينينگ بدست مـي آيـد ( اضـافه مي شود. اگرماده معدني از نوع خيلي مصرف کنند. اسيد نباشد، ميزان اسـيد مصـرفي بـراي آمـاده سـازي مـادهء معـدني ميتوانـد از محلول رافينت تأمين شود. رافينت معمولا شامل ميزان کمي از باکتري است، که منجر به اکسـيد شـدن مـس ميشـود ( بـا کتري ابتـدا توسط لوله هايي برروي کپه هاي ماده معدني ريخته مي شوند تاسنگ سولفوري به اکسيدي تبـديل کنـد ). سـنگ آگلـومره و آمـاده شده براي اسيدشوئي به محوطه اي فرستاده مي شود که درمحلي به ارتفاع 6-10 متر بر روي زميني که قبلا مسطح شده است و يا بـر بالاي ماده معدني که قبلا اسيدشوئي شده است، ريخته مي شود . بمنظور تأمين هواي مـورد نيـاز بـراي عمليـات باکتريهـا ، لولـه هـاي پلاستيکي با سوراخهاي مخصوص هوادهي بر روي پد قرار داده ميشوند. بادبزنهاي فشار پائين هواي مورد نيـاز بـراي سيسـتم تهويـه زير ماده معدني را تأمين مي کنند. پدهاي ايجاد شده توسط ميزان مشخصي از محلول که شامل باکتري نيـز مـي باشـد مـورد پاشـش قرار مي گيرند و اين باکتريهاي موجود سنگ سولفوري را به اکسيدي تبديل مي کنند و در اسيد حل مي شوند، محلـول بـاردار شـده(شامل مقدارمشخصي مس مي باشد ) در زير توده جمع مي شوند و بعضا دوباره به بالاي هيپ عمليات برگردانده مـي شـوند( PLS ) ويا مستقيما اگر ميزان مس درحد مورد نظر باشد به مرحله EW/SX (جدايش محلول / الکترووينينگ ) براي بازيابي مس فرستاده مي شوند . رافينت دو مرتبه به توده هاي مورد اسيدشوئي قرارگرفته، بازگردانده مي شوند . زمان اسيدشوئي بـراي عملياتهـ اي مختلـف متفاوت است اما بطورايده آل در حدود 200 روز براي ماده معدني مس ثانويه است . بازيابي مس درحدود 75-85% متغيراست (2). شکل (1) نمايي شماتيک از يک هيپ را نشان مي دهد .

شکل (1): نمايي شماتيک از هيپ بيوليچينگ

2-1-3- روشهاي مختلف بيوليچينگ مس
- بيوليچينگ توده اي (Dump Bioleaching) : در مقياسها و تناژهاي بزرگ روش اسيد شوئي توده اي مس براي باطله و يا مواد معدني مس بعنوان يک طرح کاملا اقتصادي است که با روش بيوليچينگ توده اي در غرب ايالت آمريکا بعنوان يک کار اقتصادي عرضه شد . امروزه، دامپهاي بوليچينگ درسرتاسر دنيا و مخصوصا در شيلي بطورگسترده اي استفاده مي شود . هزينه هاي عملياتي خيلي پائين است و با استفاده از روشهاي EW/SX اين هزينه ها خيلي پائين تر مي شوند(4).
- جدايش مس از ماده معدني طلا : حضور مس در ماده معدني طلا بخاطر مصرف بالاي مواد شيميايي توسط مس مشکلاتي را درعمليات سيانوراسيون طلا بوجود مي آورد. در عمليات ليشون در کوئينزلند استراليا تقريبا 500000 تن در سال ( 20 درصدخروجي معدن ) از روش بيوليچينگ براي جدايش مس استفاده مي شود که کالکوپيريت را توسط باکتري جدا ميکنند. بعد از اين مرحله است که طلا مي تواند به راحتي و بصورت کاملا اقتصادي استحصال شود . مس نيز توسط سمنتاسيون همراه با آهن براي عمليات بعدي جدا مي شوند (2).
- بيوليچينگ لايه هاي نازک (Thin Film Bioleaching) : اين روش تنها براي مواد معدني اکسيدي بکار ميرود . روش لايه هاي نازک شامل خردايش و بيوليچينگ موادمعدني سولفيدي مس ثانويه درهيپهاي کوچک در مراحل باردار بدون بار است . اخيرا عملياتي در مقياس بزرگ در معدن کبرادا بلانکا و سرو کلورادو در شيلي ازاين روش براي موادمعدني سولفيدي(کالکوسيت اوليه ) مورد استفاده قرارگرفته شده است (4).
- بيوليچينگ مخزني (Stirred Tank Bioleaching) : اولين بيوليچينگ مس وکنسانتره آن بااستفاده ازروش رآکتورهاي مخزني به منظوردستيابي به سينتيک سريعتر بوده است که اين روش بخاطر بازيابي پائين آن از خوراک کالکوپيريت و اقتصادي بودن روش ذوب پيوسته نسبت به روش مذکور فقط در مقياس آزمايشگاهي استفاده شده است. بيوليچينگ کنسانتره کالکوپيريت درحضور يونهاي کاتيوني مثل نقره منجر به سريعترشدن سينتيک آزمايش و بازيابي بالاي مس درجزئيات آزمايشگاهي شده است. ميزان هزينه محاسبه شده براي روش بيوليچينگ ـ استخراج از محلول ـ الکترووينينگ ، 30-25 سنت به ازاي هرپوند است (4).

2-1-4- نمونه اي از کاربرد بيوليچينگ مس
اکثر معادني که از روش بيوليچينگ براي استحصال فلزات استفاده ميکنند، معادني هستند که در منطقه نيمکره جنوبي واقع شده اند و اين مطلب بخاطر شرايط آب و هوائي خاص اين مناطق است که براي رشد بـاکتري و عمليـات آن هـا مفيـدتر هسـتند و در مناطقي مثل شمال آمريکا بدليل شرايط آب وهوائي سرد کار باکتريها در اين مناطق با مشکل روبرو ميشود و در ا ين منـاطق تنهـا از باکتريهاي سرما دوست ميتوان استفاده کردو از سال 1980 ، 11 معدن مس و يک معدن بصورت برجـا از روش بيوليچينـگ اسـتفاده کرده اند (1).
نمونه خيلي خوب صنعتي استفاده شده از روش بيوليچينگ ، معدن کبرادا بلانکا درشمال شيلي مي باشد ( سال ).1994 محوطه ايـن عمليات درون منطقه آلتي پلانو در سطح تراز 4400 متر واقع شده است که بخاطر شرايط خاص اين منطقه کـار باکتريهـا در دمـاي سرد و فشار کم اکسيژن در مناطق مرتفع با مشکل روبرو مي شوند. در معدن مذکور 17300 تن در روز ماده معدني سولفيدي تـا 100درصد زير 9 ميليمتر سنگ شکني مي شوند، با اسيدسولفوريک و آب گرم آگلـومره ميشـوند و بعـدا بـر روي پـد هـائي بـه ارتفـاع 6 تا 5/6 متر انباشته مي شوند . پدها توسط لوله هاي مخصوص هوادهي که در زير هيپها نصب شده انـد وتوسـط فنهـاي بـا فشـار پـائين هــوادهي ميشــوند، مجهــز شــده انــد . فعاليــت باکتريهــا در ا يــن معــدن بــا بيشــترين ميــزان موفقيــت همــراه اســت و بازيــابي عمليــات درحدود90-80 درصد از سنگ معدني سولفوري است که در حدود 7500 تن مس در سال توليـد ميکنـد . هزينـه هـاي بوجـود آمـده در معدن که شامل معدنکاري نيز مي شود در حدود 50 سنت به ازاي هر پوند از ماده معدني است (3).

2-1-5- آينده بيوتکنولوژي مس
درآيند. نزديک، براي استحصال کنسانتره هاي کالکوپيريت از رآکتورهاي شيميايي درمقياس صنعتي اسـتفاده خواهدشـد .
آزمايشهاي پايلوت مدت زمان زيادي است که در مس استراليا در معادنِ لِيل تاسماني مشغول فعاليت هسـتند . ايـن آزمايشـها نشـان داده اند که با است فاده از با کتري ترموفيليک براي اکسيداسيون ذرات دانه ريز و بازيابي مس توسط عمليات SX-EW نتـايج خـوبي بهمراه داشته است (3).
يافته جديد ديگري استحصال کالکوپيريت با استفاده از باکتري مخصوص اکسيدکننده آهن فرو است . يون فريک با عيـار بالا در رآکتور جداگانه اي ايجاد مـي شـود و تـا درجـه حـرارت 70 درجـه سيليسـيوس حـرارت داده مـي شـود ومحلـول فريـک بـا کالکوپيريت تماس داده مي شود. بازيابي مس در اين روش بالاو در حدود 90% است، مخصوصـا وقتيکـه کالکوپيريـت خيلـي ريـز باشد، نتيجه بهتراست. سولفور موجود در کالکوپيريت، اکسيده شده و جزء گوگردي اسيدسولفوريک ب وجـود مـي آورد کـه بطـور مشخص هزينه هاي مربوط به خنثي سازي را کاهش ميدهد و بعضا سولفور بوجود آمده قابل فروش نيز مي باشد. هزينه هاي عملياتي بخاطر مصرف کم هواي مورد نياز براي اکسيده کردن آهن سولفوري نسبت بـه کالکوپيريـت، بشـدت کـاهش پيـدا کـرده اسـت .
شستشوي آهن فريک ا ز کالکوپيريت قبل از اينکه بصورت صنعتي استفاده شود، به تحقيقات بيشتري نيازدارد . يکي ازمطالب مهـم، هزينه لازم براي گرم کردن محلول فريک قبل از تماس با کنسانتره و سپس سردکردن محلول حاوي يون فروس قبل از بازگرداندن مجدد به رآکتورهاي حاوي باکتري مي باشد و استفاده از باکتري ترموفيليـک درمحلـول يـون فريـک توليـد ممکـن اسـت بهتـرين جواب ممکن باشد. همچنين توليد بعضي تجهيزات براي تقويت تماس بين کالکوپيريت ومحلول فريک لازم مي باشد .
يافته هاي صنعتي جديد در استفاده از باکتري در روش کپه اي کالکوپيريـت خيلـي شـبيه يافتـه هـا ي موجـود در بيوليچينـگ کنسانتره کالکوپيريت مي باشد. احتمال دارد که بتوان بعضي از پارامترهاي عملياتي اسيدشوئي کپه اي کالکوپيريت را براي دامپهاي اسيدشوئي ماد.معدني مس اوليه خارج شده از معدن نيز مورداستفاده قرارداد. تقويتهايي که در زمينه سيماني مس، صـورت گرفتـه، منجر به بهترشدن بازيابي مس درتوده ها نگرديده است. سيستمهايي که براي پرورش باکتريهاي جديد استفاده ميشود منجربه تقويـت باکتريهــاي تيوباســيلوس تيواکســيدانس و تيوباســيلوس فرواکســيدانس شــده اســت . جديــداً، بــاکتري ليپتوســپيليريوم نيــز بعنــوان ميکروارگانيسم قابل استفاده نيز مورداستفاده قر ار مي گيرد و با يد تحقيقات و مطالعـات بسـياري در مـورد بـاکتري ترموفيليـک کـه نقش بسيارمهمي را در اکسيداسيون کانيها دارد، انجام شود. مخصوصا براي بيوليچينـگ مـس از کالکوپيريـت مقـاوم از باکتريهـاي ترموفيليک آرکا ، سولفولوبوس و مخصوصا اسيديانوس برييلرلي و متالوسفرا که در درجـه حـرارت 65-75 درجـه سيليسـيوس رشد ميکنند، استفاده شود. يافته هاي جديـد منتشـر شـده، نشـان مـي دهنـد کـه علاقـه بـراي مطالعـه در زمينـ. کـاربرد باکتريهـاي ترموفيليک در بيوليچينگ رو به افزايش است (1).

2-2- کاربرد بيوتکنولوژي در جدايش طلاي مقاوم
2-2-1- تعريف طلاي مقاوم
باتوجه به افزايش بي سابقهء قيمت طلا دردههء 1980 ، پيدا کردن راه حلهاي جديد متالورژيکي براي استحصال طلاي مقـاوم بعنوان منبعي براي استحصال کانيهاي با ارزش لازم و ضروري بود . کانسارهاي طـلاي مقـاوم شـامل طـلاي موجـود در کانسـارهاي سولفيدي بالاخص پيريت و ارسنوپيريت است که اين نوع طلا حتي با خردايش بسيار زياد، در سيانور حـل نمـي شـود و يـا بعبـارت ديگر براي استحصال طلا توسط سيانور بايد عيار آن در حد متوسط و در حدود 3 الي 7 گرم بـرتن باشـد ولـي امـروزه بـدليل پـائين بودن عيار طلاهاي موجود و بازيابي کم آنها )کمتر از 20 درصد ) و يا مصرف زياد سيانور قابـل استحصـال نيسـتند، بـه ايـن طلاهـا، طلاي مقاوم گفته مي شود و براي اينکه طلا در سيانور حل شود بايد بصورت آزاد باشد که با استفاده از روشـهاي مختلفـي ازجملـه تسويه، رآکتورها، روش ميکروبي ، طلا بصورت آزاد در مي آيد و بعد قابل استخراج توسـط سيانوراسـيون مـي باشـد کـه بدليل کاربرد خوب روش بيوليچينگ و هزينه کمتر آن نسبت به رو شهاي ديگر قابل استفاده است . شکل 2 شـماي کلـي از مقايسـه اين سه روش بايکديگر را نشان مي دهد.

شکل(2): شماي کلي مقايسه بين سه روش تشويه – اکسيداسيون تحت فشار – بيوليچينگ

دو روش اول روشهايي هستند که در بيشتر پروژه هاي صنعتي مورد استفاده قرار مي گيرنـد و امروزه روش ميکروبي در مقياس صنعتي در آفريقاي جنوبي، استراليا ( سه مکان ) ، برزيل و غنا مورد استفاده قرارمی گيرد . بزرگترين معدني که از روش بيواکسيداسيون استفاده ميکند، پروژهء سان سو در غنا است که ظرفيتي در حدود 700 تن در روز دارد .
جداول 2 و 3 هزينه هاي جاري و مزايا و معايب هر يک از روشها را نشان مي دهد .

جدول (2): برآورد هزينه هاي جاري هر يک از روشها(1990 ميلادي) (10)

 

جدول (3) مزايا و معايب روشها (10)

طلاي توليدشده درحـوالي سـالهاي 1990 درحدود 2200-2400 تن در سال بصورت ثابت بوده است و قيمت طلا نيز تغييرات چنداني نداشته اسـت . درحـدود سـالهاي 1994طرز استخراج جديدي از طلا مطرح شد که بر روي قيمت طلا تأثيراتي گذاشت و براي برابري هزينه هاي عملياتي با قيمت طلا بايـد تمهيداتي صورت پذيرد که با استفاده از روشهاي ميکروبي و آسـان بـودن ايـن روش راه حـل بسـيار مناسـبي بـراي آنهـا محسـوب مي شود(1). افزايش شديد قيمت طلا در يکي دو سال اخير باعث توجه مجدد به معادن طلاي مقاوم شده است .

2-2-2- اصول کلی بيوليچينگ طلاي مقاوم
براي استحصال کانيهاي طلاي مقاوم که با روش سيانوراسـيون بازيـابي کمـي دارنـد، از روش بيوليچينـگ اسـتفاده مـي شـود . بهرحال، شباهتهاي بسيار زيادي بين بيوليچينگ مس و مواد معدني سولفيدي طلاي مقاوم وجود دار د و البتـه اختلافـاتي نيـز وجـود دارد. بطور مثال طلا نيز مانند مس با يد تا ابعادي که از نتايج آزمايشگاهي بدست آمده است، خردشود. اگرماده معدني بشدت اسيد مصرف کند، بمنظور آماده سازي کانه از اسيدسولفوريک غليظ درحـين آگلومراسـيون اسـتفاده مـي شـود و اگرمـاده معـدني اسـيد مصرف نکند ازمحلول برگشتي از عمليات قبلي استفاده مي شـود . بعـد از آگلومراسـيون، مـاده معـدني بـرروي پـدهاي دينـاميکي بـا بسترگراولي درشت انباشته ميشوند. خطوط هوادهي دربستر گراولي درشت قرارداده مي شوند . هوادهي هنگامي که پـد کـاملا پرشـد ، انجام مي شود. پدهاي فلزات قيمتي با مخلوطي از باکتريهاي اکسيدکنند. آهن که سو لفات فريک توليدمي کنند، آبياري مـي شـوند . زمان قرارگرفتن ماده معدني تحت تأتير باکتري به خصوصيات کاني شناسي، ميزان اکسيداسيون مورد نياز براي تبـديل سـولفيد بـه سولفور و فاکتورهاي ديگر مثل دماي توده هاي انباشته بستگي دارد . بمنظور از بين بردن اسـيد از پـدها و کـم کـر دن ميـزان آهـک و سيانور مصرفي ماده معدني اکسيد شده، توسط آب تمييز شسته مي شوند. بعد از شستشو ، ماده معدني اکسيدشده، از پد ها حمل و با آهک مخلوط ميشوند و بر روي پدهاي موقت بمنظور سيانوراسيون انباشته مي شوند و عمليات سيانوراسيون طلاي اکسيد شده ماننـد روشهاي مرسوم انجام مي شود (2).

2-2-3- روشهاي اکسايش سنگ معدني توسط باکتري
عمليات اکسايش سنگ معدني توسط باکتري به دو روش انجام ميشود :
- روش رآکتورهاي شيميايي : ماده معدني سولفيدي طلاي مقاوم شامل طلاي محصور شده در کانيهاي سولفيدي است که معمولا اين نوع طلا با پيريت و آرسنوپيريت همراه است . اين نوع طلا براي بازيابي توسط روش سيانوراسيون بعد از مرحله آسيا شدن بصورت آزاد وجود ندارد و بايد از سنگ ميزبان جداشود تا قابل دسترسي توسط سيانور باشد(5). شش رآکتور شيميايي صنعتي در آفريقاي جنوبي، برزيل، استراليا و غنا براي آماده سازي فلوتاسيون طلاي سولفيدي مقـاوم بمنظور آزاد شدن طلا براي سيانوراسيون مورد استفاده قرارگرفته است. آزمايشها، نشان مي دهند که ميزان هزينـه هـاي سـرمايه اي بـا افزايش مقياس کار، کاهش مي يابد و روش رآکتورهاي شيميايي براي کارخانـه هـايي بـا توليـد کمتـر از 2000 تـن در روز بهتـرين تکنولوژي موجود مي باشد .
- روش توده اي : آزادسازي طلا از ماده معدني مقاوم باعيارکم توسط روش اسيدشوئي توده اي توسط معادن زيادي ازجمله نيومونت در نوادا مورد بررسي قرارگرفته شده است . روش استفاده شده توسط نيومونت دقيقا مثل روش توضيح داده شده در بخش 2-4-2 مي باشد . اين روش براي کانيهاي سولفيدي با عيار کم و حتي در حدود 2/0 تا 4/0 درصد و با ميزان عيار حد 1-2/3 g\t با بازيابي اقتصادي 50-60% نيزمورد استفاده قرارميگيرد وميزان هزينه مصرفي در اين روش در بخش 2-4-4 آورده شده است و هيچ روش ديگري از لحاظ سوددهي و اقتصادي مشابه اين روش نمي باشد (3).

2-2-4-نمونه اي از کاربرد بيوليچينگ طلاي مقاوم
اگرچه انجام عمليات بر روي ماده معدني در مقياس صنعتي، اقتصادي ارزيابي شده است ولي تمامي عمليات بيواکسيداسيون بر روي کنسانتره فلوتاسيون انجام مي شود. کنسانتره فلوتاسيون کانيهاي سولفيديِ مقاوم در رآکتورها اکسيده ميشوند تا به حد درجه آزادي مورد نظر برسند. مزيت بيواکسيداسيون درمقايسه با ديگر روشها اين است که براي تعداد زيادي از مواد معدني مخصوصا آن دسته اي که طلا با آرسنوپيريت وجود دارد اکسيداسيون کامل براي دستيابي به بازيابي بالائي طلا لازم نمي باشد و اين بخاطر ارجحيت ارسنوپيريت نسبت به پيريت است .مواد برجاي مانده اکسيد شده از مواد شسته شده براي بازيابي طلا توسط روش سيانوراسيون فرستاده مي شوند. محلول حاصل بمنظور خنثي شدن آهن و آرسنيک موجود در آن و رسيدن اين دو عنصر به حد استانداردهاي زيست محيطي، توسط آهک شسته مي شوند. شکل 3 نماي شماتيک از عمليات را نشان مي دهد .

شکل :3 نماي شماتيکي از عمليات بيواکسيداسيون طلاي مقاوم

هزينه هاي چهار پروژه نشان داده شده در جدول (4) معادن هاربور لايتز ، ويلونا ، سان سو ، يو آن مي که از سال 1992 فعاليـت آنها آغاز شده است و از روش ميکروبي در مقياس صنعتي استفاده مي کنند در دسترس مي باشد.

جدول :4 اطلاعات هزينه هاي موجود براي بيوتکنولوژي طلا

اختلافات زيـادي بـين هزينـه هـاي عملياتي و هزينه هاي سرمايه گذاري کلي وجود دارد. محاسبه واحد هزينـه سـرمايه گـذاري، نسـبت هزينـه سـرمايه گـذاري کلـي بـه ظرفيت براي سه عمليا ت اولي بر اساس تکنولوژي بيومين است. درپروژه يوآن مين از تکنولوژي بَک تِک استفاده شده است کـه هزينه سرمايه گذاري بسيار پائيني نياز دارد اما بدليل موقعيت حساس معدن اجازه هيچ گونـه مطالعـه اي بـراي بررسـي فاکتورهـاي ديگر مؤثر بر هزينه وجود ندارد. هزينه هاي عملياتي نيز بين سه معدن با يکديگر متفاوت هستند و بـدليل کمبـود اطلاعـات لازم بـراي تيجه گيري هيچ گونه نتیجه قطعي حاصل نمي شود. بهرحال اين مطلب را ميتوان بيان کرد که هزينه هاي سرمايه گـذاري و عمليـاتي ثقل بازدهي اقتصادي به ظرفيت عمليات، عيار طلا، عيارسولفور و ميزان سولفيدي که بايد اکسيد شود، بستگي دارد (6).
جدول 5 نيز هفت معدني که براي استحصال طلاي مقاوم ازروش بيوليچينگ استفاده مي کنند، را بطورخلاصه نشان مي دهد .

جدول :5 کارخانجات صنعتي بيواکسيداسيون (1)

اين معادن براي اکسيداسيون پيريت و آرسنوپيريت کـه طـلا در آنهـا بصـورت قفـل شـده اسـت، از رآکتورهـاي شـيميايي بـزرگ خودهواده استفاده کرده اند. در کارخانه يوآ مين استراليا که از تکنولوژي بَـک تِـک اسـتفاده شـده اسـت، از بـاکتري ترموفيليـک زديک به خانواد. سولفوباسيلوس ترموسولفيدواکسيدان استفاده شده است. اکسيداسيون در دماي بـين 45-55 درجـه سيليسـيوس انجام ميشود. شش معدن ديگر از روش بيوکس که ترکيبي از باکتريهاي تيوباسيلوس فرواکس يدانس و ليپتوسـپريليوم فرواکسـيدانس است و دماي فعاليت آنها 40 تا 45 درجه سانتیگراد است، استفاده کرده اند. تنها معدن طلا، معدن نيومونت است که از روش کپه اي براي اکسيداسيون طلا در مقيـاس بـزرگ اسـتفاده کـرده اسـت . در روش اکسيداسيون توسط باکتري، سنگها بايد تا ابعاد 7/12 ميليمتر خردشوند . کپه ماده معـدني بمـدت 100 تـا 270 روز هـوادهي و ماده مي شوند. ماده معدني اکسيد شده از پدها جمع آوري، خنثي و سپس شسته مي شوند . بسته به نـوع کـاني موجـود و ابعـاد مـاده معدني بازيابي طلا بين 60 تا 80 درصد متغير است . معمولا براي موادمعدني با عيار پائين، که معمولا هزينه هاي آنها اقتصادي نمي باشـد و يـا معادن خيلي کوچکي که نميتوان سرمايه گذاري زيادي براي آنها انجام داد، آماده سازي ماده معدني اکسيدشده، انجام ميشود(1).

2-2-5- آينده بيوتکنولوژي طلا
يکي از روشهاي جديد در استحصال طلا که آينده بسيار درخشاني خواهد داشت، روش ژئوکت مي باشد . اين روش توسط کمپاني ژئوبيوتِکس ابداع شد . که از پروسس اکسيداسيون مواد معدني توسط باکتري اسـتفاده مـي کنـد کـه ايـن روش هزينـه هـاي سرمايه گذاري و عملياتي کم با بازيابي بسيار بالا براي اسيد شوئي توده اي در رآکتورهاي پيوسته دارد. هر دو روش بيواکسيداسيون توده اي و مخزني مورد قبول صنعت هستند و درمقياس صنعتي درکل جهان استفاده مي شوند .
در عمليــات ژئوکــت طــلا از بــاکتري اکســيدکنند. گــوگرد و آهــن کــه شــامل تيوباســيلوس فرواکســيدانس، تيوباســيلوس تيواکسيدان و ليپتوسپيليريوم فرواکسي دانس است، بمنظور اکسيداسيون و ليچينگ کانيهاي سولفيدي در هيپها اسـتفاده مـي کنـد. در دو سال گذشته، شرکت مذکور روش ژئوکت را براي ليچينگ کانيهاي مس ابداع کرده است و مطالعـات بسـيار زيـادي در مـورد ليچينگ کالکوپيريت دردرجه حرارت بالا با استفاده از ميکروارگانيسمهاي تر موفيليک) باکترهاي درجه حـرارت بـالا ) انجـام داده است. بعد از اينکه کنسانتره توسط روش فلوتاسيون پيوسـته بدسـت آمـد، پالـپ کنسـانتره بـرروي سـنگ ميزبـان يـا پايـه پوشـانده مي شود که ممکن است از سنگ باطله و يا سنگ معدني کم عيار بعنوان مبنا استفاده شود. سـنگ ميزبـان حتمـا بايـد در coating ) محدود ابعادي 6 - 20 ميليمتر باشد و کنسانتره، پوششي به ضخامت يک ميليمتر بر روي سنگ ميزبان ايجاد مي کند. نسبت ميـزان سنگ ميزبان نسبت به کنسانتره بطورايده آل درحدود 5:1 تا 10:1 ميباشد. از روي نوار نقاله اي که پالپ کنسانتره را بـراي هيـپ مـي آورد، کنسانتره بصورت اسپري بر روي سنگ ميزبان پاشيده مي شود . بدليل خاصـيت آبرانـي کنسـانتره، لايـه بسـيارنازکي بـر روي سطح سنگ ميزبان بصورت پوشش تشکيل مي شود .پوشش بوجودآمده با محلول بکـار رفتـه در هيـپ و يـا بارانهـاي شـديد شسـته نمي شود. بخاطر سايز نسبتا يکنواخت سنگ ميزبان فضاهاي نسبتا کوچکي در هيپ بوجود مي آيد که اين سوراخها مقاومت کمـي در برابر جريان هوا و محلول بوجود مي آورند. بادبزنهاي فشار پائين توسط لوله هايي که در زير هيپ قرار داده شده انـد، هـواي لازم براي فعاليت باکتري را فراهم مي کنند. سرعت جريان هوا، بمنظور کنترل درجه حرارت هيپ درپائين ترين دمـاي لازم بـراي فعاليـت باکتري تنظيم مي شوند. هوا، همچنين ميزان اکسيژن لازم براي عمليات اکسيداسيون را فراهم مـي سـازد . شـکل 4 روش پوشـاندن را نشان مي دهد .

شکل :4 روش پوشاندن سنگ ميزبان توسط کنستانتره (8)

فضاي بين ذرات با پوشش نازکي از کنسانتره ترکيب مـي شـوند و شـرايط ايـده آل بـراي بيواکسيداسـيون را ايجـاد مي کننـد. دانه هاي سولفيدي مواد معدني تفحت جريان مستقيم از محلول و جريان معکوس از هوا قرارمي گيرند. نتايج حاصله به ميزان اکسـيژن منتقل شده و ميزان سرعت اکسيداسيون بستگي دارد. بطور ايده آل، اکسيداسيون در مدت 30 تا 60 روزتکميل مي شود . ايـن روش در مقابل اسيدشوئي توده اي که حتي با آگلومراسيون، اکسيداسيون 200 تا 300 روز بطول مي انجامد، زمان کوتاهي است . بطورايده آل کنسانتر.سولفيدي بر روي موادمعدني سولفيدي کم عيار کـه بعنـوان باطلـه دمـپ ميشـوند، پوشـش داده مـي شـود . عمليات باکتري بر روي کنسانتره همچنين باعث اکسيداسيون مواد سولفيدي سنگ ميزبان نيز مي شود و اينگونـه فلـز بيشـتري بـراي بازيابي در دسترس است. اين مسئله باعث اقتصادي شدن بيشتر اين روش مي شود . بقيه مواد معـدني آسـيا و شـناور مـي شـوند و ايـن کنسانتره اي است که شـکافهاي سـنگ ميزبـان را مـي پوشـانند . اگـر از سـنگ باطلـه اسـتفا ده شـود، ايـن سـنگ بوسـيله شستشـو و سرندکردن از کنسانتره جدا مي شود و دو مرتبه براي عمليات با کنسانتره جديد به مسير برگردانده مي شود .درعمليات ماد. معدني طلاي مقاوم، فلز با ارزش در رسوبِ جامد باقي مي ماند کـه بـراي جـداکردن آن از پـد بـه عمليـاتمجددي نياز است. در عم ليات مس و ديگر فلزات سولفيدي پايه، فلزدر حلال حل مي شود درحاليکه مـواد رسـوب کـرده در پـدها on-off باقي مي مانند و اين فلز محلول بوسيل. شستشو بازيابي مي شود . براي موادمعدني طلاي مقـاوم از نمونـه پـدهاي منفصـل يـا استفاده مي شود، که مواد اکسيد شده از پد حمل مي شوند و پد دو مرتبه مورد استفاده قرارمـي گيـرد. بهرحـال، بـراي مـس و ديگـر فلزات پايه از پدهايي استفاده مي شود که هر ميزان عمليات گسترده باشد ابعاد پـد را گسـترش مـي دهنـد و از پـدهاي قبلـي اسـتفاده نمي شود. بخاطر انعطاف پذيري موجود در روش مذکور به مصرف کننده اجازه داده مي شود که از فلوشيتهاي پيوسته بمنظور بهينـه کردن شرايط ماده معدني استفاده شود .
انتخاب فلوشيت بهينه براي روش ژئوکت به فاکتورهاي زير بستگي دارد :
عیار ماده معدني، کاني شناسي و خصوصيات شيميايي ماده معدني، خصوصيات کنسانتره، درج. شکست ماد.معدني، سختي بيواکسيداسيون، دردسترس بودن مواد يا ماده معدني کم عيار براي سنگ پايه، وجود آب و کيفيت آن و خصوصيات محل مثل وجود امکانات ويژه براي عمليات(7).

مزاياي استفاده از تکنولوژي ژئوکت
در استفاده از تکنولوژي ژئوکت مزاياي بسيار زيادي وجود دارد . بعضي از اين مزايا عبارتند از :
هزينه هاي سرمايه کم، هزينه هاي عملياتي کمتر، قابليت تغييرپذيري بالا درخوراک، انجام پروژه با سرعت بالا، قابليت کار بـا هـر دو گونه مواد معدني اعم از پرعيار يا کم عيار، آسان بودن روش، ايمني، انعطاف پذيري و قابليت توسعه و گسترش (7).
ژئوبيــوتِکس بــر روي بــيش از 60 نمونــه ســولفيدي طــلاي مقــاوم و کنســانتره هــاي گرفتــه شــده از سرتاســر دنيــا عمليــات بيواکسيداسيون در مقياس آزمايشگاهي را انجام داده است. بازيابي در حدود 90% و يا براي بيشتر نمونه هاي آزمـايش شـده بـيش از 90% بوده است که حتي در چندين مورد 98% نيز گزارش داده شده است . بعلاوه، سه سلول با قطر بسيار بزرگ نيز مورد آزمايش قرار گرفته شده است . در دسامبر 1998 ژئوبيوتِکس پروژه در مقيـاس صنعتي معدن اوبوآسي شرکت آشانتي گُلدفيلدز غنا در غرب آفريقا را به اتمام رساند. تقريبا 125 تن کنسانتره سولفيدي بر روي سنگ ميزبان پوشانده شد و برروي پدهايي مورد نظر انباشته شدند. کنسانتره شـامل 67 گـرم بـر تـن طـلا بـود کـه بازيـابي عمليـات سيانوراسيون بدليل وجود طلا در آرسنوپيريت و پيريـت 45% بـوده اسـت . جـدول 6 ميـزان اکسـيد شـدن و رابطـه بازيـابي طـلا در خوراک ورودي آزمايشات را نشان مي دهد.
نتايج حاصل از آزمايشات انجام شده توسط تکنولوژي ژئوکت براي طراحي بخش عملياتي رضايت بخش بودند . در آزمايش دوم 2000 تن از سنگ بستر آزمايش شد . درسال 1997 ژئوبيوتِکس پروژه در مقياس صنعتي منطقه سينولوئستَته در مکزيک را با موفقيت به اتمام رساند(7).

جدول (6): نتايج حاصل از معدن Ashanti (8)

2-3- کاربرد بیوتکنولوژی در استحصال نیکل و کبالت
اکثر کانيهاي سولفيدي فلزات پايه از روش بيوليچينگ قابل استحصال هستند . در خيلي ازموارد، فلزات پايه گرانقيمتي مثل از فلزات بي ارزشي چون پيريت قابل استحصال هستند. در قديم بخـاطر عـدم وجـود تکنولـوژي لازم، پـائين بـودن Ni ، Zn ،Co قيمت فلزات و کمبود تجربه صنعتي براي استحصال اين فلزات از موادمعدني با عيار پائين اصلا استفاده نمي شده است . از وقتي که طلاي مقاوم توسط روش ميکروبي قابل استحصال شده، توجه به فلزاتي از جمله روي، نيکل و ديگرفلزات پايـه معطوف شده است. بعلاوه، تکنولوژي لازم بـراي بازيـابي از محلولهـا نيزدرحـال گسـترش اسـت . بطورمثـ ال، امـروزه بازيـابي روي ازمحلول حاوي 1-5 گرم بر ليتر روي امروزه توسط روش SX-EW بـه رغـم اينکـه قيمـت ايـن محلولهـا بـه ازاي واحـد فلـزات بازيابي شده نسبت به مس بالاتر است، امکانپذير مي باشد. جنمين در آفريقاي جنوبي بر روي مسئله بيوليچينگ نيکل تحقيقاتي را انجام داده اسـت و فرآينـدي را نيـز تحـت عنـوان بيونيک بدست آورده است . بدليل موقعيت استراتژيکي کبالت درآينده، استحصال اين کاني با رغبت بيشـتري روبـرو شـده اسـت. سولفيدهاي کبالت در مقابل بيوليچينگ بسيارخوب عمل مي کنند و يا حتي مستقيم از ماده معدني پيريت دار بدست مي آيند (1).

2-3-1- نمونه اي از کاربرد بيوليچينگ کبالت
اولين کار درمقياس صنعتي براي استحصال کبالت با استفاده از روش ميکروبي در معـدن کبالـت کاسِسـه در اوگانـدا بـوده است. ماده معدني شامل پيريت با کبالت بـوده اسـت کـه ميـزان عيـار کبالـت در حـدود 1/38% بـوده کـه از معـدن کيلمبـه تـأمين و در حدود سی سال در مکاني بعنوان باطله ذخيره مي شده است . ذخيره کبالت شامل 1/1 ميليون تـن ماده معـدني خشـک باحـدود 80% پيريت بوده است . عمل بيوليچينگ در تانکهاي رآکتورهاي شيميايي بزرگ که با باکتري مزوفيل کار مي کرده، انجام شده است، که شامل سه تانک اوليه با ظرفيت 1350 متر مکعب و يک تانک ثانويه بوده که براي ظرفيتي درحدود 241 تن متريک در روز بادانسـيت. پالـپ20 درصد در نظرگرفته شده است. بنا به موارد گزارش داده شده بازيابي 92% است که در ايـن معـدن فلوشـيت استحصـال کبالـت بسـيار پيچيده است زيرا ابتدا شامل جدايش مس و روي از محلول و سپس جدايش کبالت مي باشد (8).

2-3-2- آينده بيوتکنولوژي ساير فلزات
امروزه روش بيوهيدرومتالورژي براي آزاد سازي مس، طلاي مقـاوم و کنسـانتره هـا در مقيـاس صـنعتي اسـتفاده مـي شـود. همچنين بيوهيدرومالورژي براي اورانيوم در مقياس بزرگ نيز اسـتفاده شـده اسـت (9). پتانسـيل قابـل تـوجهي بـراي بي وليچينـگ و آماده سازي فلزات پايه و فلزات گروه پلاتي نيم وجود دارد . آزمايشات اسيدشوئي ميکروبي در مقياس نيمه صنعتي براي سولفيدهاي فلزات پايه مثل Co ، Ga ، Mo ، Ni و Pb انجام شـده اسـت. کانيهـاي سـولفيدي گـروه پلاتـين ( Pt,Rh,Ru,Pd,Os,Ir ) نيـز از روش ميکروبي قابل آماده سازي هستند .بيليتون روش بيونيک را بعنوان تکنولوژي بيوهيدرومتالورژي جدايش نيکل از کانيهاي سولفيدي با عيـا رکم معرفـي کـرده است. اين تکنولوژي بر اساس عمليات بيوکس براي آماده سازي اکسيداسيون ميکروبي کنسانتره طلاي مقاوم مي باشـد . آزمايشـات نيمه صنعتي بر اساس ترکيبي از باکتريهاي تيوباسـيلوس فرواکسـيدانس، تيوباسـيلوس تيواکسـيدانس، ليپتوسـپيليرييوم فرواکسـيدان است که در بيوليچينگ نيکل از کنسانتره سولفيد کمپلکس پنتلانـديت اسـتفاده مـي شـود . نتيجـه عمليـات مؤفقيـت آميـز بـود، امـا اقتصادي بودن عمليات بستگي به بازيابي انتخابي نيکل از محلول اسيدشوئي دارد. در بيوتکنولوژي کارها بايـد دقـت زيـادي داشـته باشند که تأثير توليد ميکروارگانيسمها بخشي از عمليـات اقتصـادي اسـت و بايـد بـا حجـم عمليـات مطابقـت داشـته باشـد . کـاربرد اقتصادي بعدي بيوليچينگ فلزات پايه مخصوصا براي نيکل است. در آينده پيدا کردن روشهاي جديـ د بيوليچينـگ کبالـت ونيکـل Sinaloastate نسبت به ساير فلزات پايه ديگر و يا حتي از مس با توجه به گسترش روزافزون استفاده از اين فلزات بسيارحائز اهميت است (1).

منبع:w w w . n g d i r . n e t

سیستم ساختمانیD.C.G

سیستم ساختمانیD.C.G

همگان آگاهند که قرن 21 را سده بحران انرژی نیز نامیده اند. بی علت نیست اگر اخیراً در گوشه و کنار این کره خاکی شاهد بروز جنگ هایی بر سر تصاحب منابع انرژی هستیم. بدیهی است با توجه به روند افزایش جمعیت مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه و محدود بودن منابع انرژی این کشمکش ها بیشتر و جهانی تر شوند. اما متخصصین و دانشمندان جهان در پی چاره اندیشی، امروزه به فکر کاهش اتلاف انرژی و صرفه جویی آن به روش های مختلف افتاده اند که یکی از مهمترین آنها استفاده از مصالح جدید و عایق در ساختمان سازی است. با این عمل مقادیر بسیار زیادی از انرژی ذخیره خواهد شد، از طرفی استفاده از مصالح یاد شده نباید بگونه ای باشد که سرعت احداث ساختمانها را کاهش دهد زیرا در اینصورت مقرون به صرفه نخواهند بود.

سیستم های نوین احداث بنا با در نظر گرفتن دو عامل مهم فوق الذکر و عوامل دیگری نظیر استحکام سازه ای، مقاومت در برابر حوادث طبیعی نظیر سیل، زلزله، آتش سوزی، و ... طراحی و اجرا می گردند که می توان کارآمدترین آنها را سیستم ساختمانی D.C.G نامید.

شرکت D.C.G با تکیه بر استفاده از تکنولوژی روز دنیا در امر ساختمان سازی و مزیت های بیشمار آن اقدام به ارائه این روش جدید و سریع و منحصر بفرد در صنعت ساختمان نموده است.

 

روش ساخت

 ابتدا باید زیر تمامی دیوارها را یک فونداسیون نواری از بتن مسلح به عرض و ضخامت طراحی شده و ایجاد نمود. خاطر نشان می سازد که جهت اتصال مطمئن دیوارها به فونداسیون باید از میلگردهای فولادی به قطر و فاصله معین طبق نقشه سازه ای استفاده کرد پس از این مرحله و اتمام ساخت فونداسیون ها باید نسبت به نصب قطعات دیوار اقدام نمود. بدلیل یکپارچه بودن دیوارها لازم است عایقکاری رطوبتی در صورت نیاز بر روی فونداسیون ها انجام گیرد. پس از آغاز نصب قطعات دیوارها باید نسبت به قرار دادن میلگردهای افقی و قائم به مقدار لازم طبق نقشه های سازه ای اقدام نمود. پس از نصب قطعات دیوار به ارتفاع مناسب باید نسبت به بتن ریزی داخل جداره دیوارها مبادرت نمود. بتن باید با روانی مناسب و اندازه دانه ها تا حداکثر 16 میلی متر باشد. برای محل درها و پنجره ها باید از قطعات یک طرف بسته استفاده شود و برای بالای درب یا پنجره ها (نعل درگاه) باید از قطعه مخصوص آن استفاده نمود. پس از بتن ریزی کامل دیوارها و رسیدن به مرحله اجرای سقف اگر سقف پیش بینی شده شیب دار باشد باید از یک سازه چوبی برای زیر سازی قطعات استفاده نمود که این سازه چوبی به آماتورهای انتظار بیرون زده از دیوارها متصل و محکم می گردد.

اگر سقف پیش بینی شده بصورت افقی باشد از قطعات پیش ساخته شبیه بلوک های بتنی استفاده می شود.فقط کافیست تیرچه های فلزی در طول قرار گیرند و قطعات پیش ساخته مابین آنها جای داده شوند و سپس یک شبکه از میلگرد در بالای سقف تعبیه می شود و نهایتاً بوسیله بتن با روانی مناسب پوشش نهائی اجرا می گردد.

 مزایای سیستم ساختمانی D.C.G

پیش ساخته بودن : قطعات اصلی این سیستم از جنس پلی استایرن انبساطی (  EPS ) و توسط قالب های مخصوص تولید می گردند. تولید قطعات می تواند هم در محل کارخانه و هم در محل کارگاه با استفاده از واحدهای تولیدی قابل حمل انجام شود.

      مزیت های زیست محیطی : روش تولید قطعات و حمل و نگهداری آنها بگونه ای است که هیچ نوع آلودگی در این مسیر ایجاد نمی گردد و خط تولید عاری از هرگونه آلودگی زیست محیطی است که این ویژگی یکی از مزیتهای بزرگ استفاده از این روش است.

      سهولت اجرا : نصب قطعات در طول احداث بنا بسیار ساده و راحت است و بدون نیاز به ماشین آلات سنگین انجام می شود و با توجه به وزن ناچیز آنها تعداد نیروی کار لازم نیز بطور چشمگیری کاهش خواهد یافت.

      سیستم یکپارچه سازه ای : بدلیل پر شدن فضای داخلی تمام دیوارها از بتن مسلح ساختمان بصورت یک قاب یکپارچه بتنی و کاملاً مستحکم ساخته می شود.

      مقاومت زیاد در مقابل زمین لرزه : بدلیل استفاده از بتن مسلح در تمامی دیوارها و سقف ها و یکپارچه بودن اتصالات، این نوع سازه در مقابل زمین لرزه مقاومت قابل توجهی از خود نشان می دهد (  9 درجه در مقیاس ریشتر ) و مناسب برای مناطق زلزله خیز نظیر ایران است.

      صرفه جویی در منابع مالی : بدلیل اینکه پس از پایان احداث ساختمان دو لایه عایق در هر طرف دیوارها وجود دارد این مسئله تبادل حرارتی از دیوارها و سقف را بطرز چشمگیری کاهش می دهد بطوریکه در این حالت 70% از انرژی هدر رفته در شرایط متفاوت، ذخیره می گردد و این مسئله در دراز مدت صرفه جویی در مصرف انرژی و در منابع مالی را بدنبال خواهد داشت و به همین ترتیب استفاده از دستگاههای خنک کننده در مناطق گرمسیری و سردسیر تقلیل خواهد یافت.

      نیروی کار ارزان : روش نصب قطعات بسیار ساده و راحت است بطوریکه احتیاج به مهندسین و کارگران با تجربه و آموزش دیده ندارد و بااندک آموزش مختصری به کارگران غیر ماهر می توان کار را به انجام رساند. ضمناً بدلیل سبک بودن قطعات حوادث کارگاهی کاهش می یابند.

      سهولت اجرای کارهای تأسیساتی : بدلیل سبک بودن و برش پذیر بودن قطعات D.C.G ساخته شده از پلی استایرن انبساطی عملیات بعدی ساختمانی از قبیل نصب درها و پنجره ها، سیم کشی و لوله کشی آب، گاز و برق براحتی انجام می گیرد.

      نما سازی داخلی یا خارجی : بدلیل طرح انحصاری و منحصر بفرد قطعات پیش ساخته ( EPS  )  انواع پلاسترهای مرسوم نما کاملاً به سطح قطعات می چسبد و یک نمای یکپارچه و زیبا را در نهایت بوجود می آورد.

      سرعت نصب قطعات : طبق محاسبات و آمارگیری های بعمل آمده سرعت نصب و ساخت دیوارها در این حالت چهار برابر روش های موسوم ساخت دیوار است و با توجه به سرعت اجرای کار در صورت آماده بودن تمامی قطعات، زمان ساخت به شکل قابل ملاحظه ای کاهش می یابد که در نتیجه باعث بازگشت سریعتر سرمایه و رونق اقتصادی می گردد.

شرکت DCG با آوردن جدیدترین و مؤثرترین تکنولوژی صنعت ساختمان سازی به ایران سعی در اعتلای این صنعت در کشور دارد.

 امروزه با توجه به روند افزایش جمعیت و محدود بودن منابع انرژی در جهت کاهش اتلاف و صرفه جوئی آن به روشهای مختلف، لزوم استفاده از مصالح جدید و عایق سازی در مبحث ساختمان اجتناب ناپذیر بوده و متخصصین این صنعت را به چاره اندیشی واداشته است.

شرکت DCG با تکیه بر استفاده از تکنولوژی روز دنیا در امر ساختمان سازی موجب ایجاد مزایا و توانمندیهای ویژه ای به شرح ذیل می گردد:

 استفاده از دیوارهای باربر و حذف تیر و ستون در ساختمان قابلیت انعطاف پذیری جانمائی پلان معماری در بناها را ساده و راحت تر می نماید.
با توجه به برشی بودن کلیه دیوارهای سازه ای و نیز با در نظر گرفتن با کسی عمل نمودن کل سازه، قابلیت جذب انرژی ناشی از لرزش زمین در ساختمان بسیار بالا رفته که منجر به مقاومت زیاد در برابر نیروهای جانبی ناشی از زلزله می گردد.
استفاده از پنل های دیواری و سقفی پلی استایرن به طور همزمان در امر ساختمان سازی، وزن سازه و بالطبع اعمال نیروهای جانبی (ناشی از زمین لرزه) به ساختمان را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.
پوشش پنج سانتی متری پلی استایرن در طرفین دیوارهای بتن مسلح، عملکرد سه عایق مهم در امر ساختمان سازی (رطوبتی، حرارتی، صوتی) را تواماً داشته و ضمناً اجرای ساختمان در نواحی مختلف ایران را با هر گونه شرایط جوی پذیرا بوده و آسان می نماید.
استفاده از قالبهای دیواری پلی استایرن باعث افزایش در سرعت ساخت و 70% کاهش اتلاف انرژی می گردد.
قابلیت پذیرش اجرای هر نوع نازک کاری در دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان در این سیستم وجود دارد.
  لازم به توضیح است اجرای ساختمان به روش نوین با محصولات تولیدی این شرکت (قالبهای دیواری و سقفی پلی استایرن) ضمن رعایت ضوابط، مقررات و آئین نامه های ایران کاملاً منطبق بر استانداردهای جهانی می باشد.

شناخت كالا و خدمات

شناخت كالا و خدمات

 

كثرت تبليغات و روشهاي علمي آن به حدي پيشرفت كرده است كه به مصرف كننده هنگام انتخاب از يك طرف با مشكل تعدد محصول مواجه ميشود و از طرف ديگر واقعا نمي دانند كه آيا كالاي مورد نظر همان است كه در تبليغات بيان ميشود يا خير ؟ نبود تبليغات باعث ميشود كه اطلاعات لازم براي انتخاب محصول از طريق دوستان و آشنايان انجام شود كه به مراتب معتبرتر از مواردي است كه شركتها در تبليغات خود بيان مي كنند . اما امروزه با توجه به رقابت شديد ميان ارائه دهندگان محصول يا خدمات و همچنين تعدد محصولات وخدمات متنوع در جامعه شهري عملا اين امكان مفيد يعني مشورت با ديگر مصرف كنندگان را از ما سلب كرده است . لازم است مردم به روش ديگري از كم وكيفيت محصولات از كانالي به غير از ارائه دهنده مطلع و آگاه شوند . ما با كمك شما به شما كمك خواهيم كه بهترين انتخاب را در خريد خدمت يا محصول داشته باشيد .

تبليغات ذاتا" تا جايي كه هدف آن آشنا سازي مصرف كننده با محصول باشد پديده اي مفيد است . اما آنجا كه پا فرات ميگذارد و هدف آن فريب مصرف كننده ميشود ، ديگر بايد مصرف كننده به فكر خود بوده و راهي براي شناخت واقعي محصولات پيدا كند . واقعيت آن است كه امروزه علومي مانند بازاريابي ، تبليغات ، روابط عمومي .. و آنقدر پيشرفت كرده كه حتي اگر شما به كالايي نياز نداشته باشيد ممكن است هنگام ورود به يك مغازه آن را تهيه كنيد ، بياييد چند مثال را باهم مرور كنيم .

يك مثال ساده وجود انواع رستوران در شهر تهران ميباشد ، اگر ساكن تهران باشيد بهتر مسئله را درك خواهيد كرد . تعداد " فست فود " ها بصورت وحشتناكي در حال ازدياد است . تعداد چلوكبابي ها از سالها پيش زياد شده و هركدام هر براي خود كلاس و رده اي دارند و با قيمت هاي بالا و پايين و مشتريان خود .

تعداد انگشت شماري هم رستورانهاي فوق كلاس كه هزينه صرف غذا در اين مكان ها شايد به اندازه حقوق يك هفته كارمند عادي باشد . وجود دارند كه آنها هم براي جذب مشتري رقابت هاي خاصي در كلاس خود دارند . اما هيچ وقت فكر كرديد كه كدام يك از اين رستورانها با توجه به بودجه و سليقه شما براي انتخاب صرف غذا بهتر مي باشد ؟

آيا واقعا" تفاوت فاحش قيمت ميان رستوران ها توجيه خاصي دارد ؟ اصلا" مارك رستورانها براي بالا يا پايين نگه داشتن قيمت خود نسبت به ديگر همكارانش در چيست ؟

مثال ديگر حتما" ديده ايد كه هنگام خريد اتومبيل ، سازندگان و فروشندگان تبليغات وسيعي راجع به كيفيت و ويژگيهاي اتومبيل خود مي كند . هزارو يك وعده راجع به خدمات پس از فروش آن مي دهند . " بيمه دارد ، كارت نقره اي دارد و ... " اما آيا تا به حال از زبان دوستان و مردم عادي هم نظرات اين شركتها تاييد شده است ؟ اگر بله چرا هنگام خريد لوازم يدكي فلان ماشين تعمير كار مي گويد : " سعي كن خارجي آن را تهيه كني " !

در ابعاد فرهنگي و هنري هم موضوع كاملا" به همين صورت است با اين تفاوت كه اثر آن فقط نفع يا ضرر مادي نيست بلكه مستقيما" روي فرهنگ و نگرش جامعه به موضوعات مختلف ميتواند تاثير گذار باشد . انتخاب كتاب يا وب سايت مناسب براي مطالعه با توجه به سليقه از اين نوع مسائل ميباشد . بخصوص كه امروز تعداد روزنامه ها ، هفته نامه ها ، ماهنامه ها و ... در زمينه هاي مختلف زياد شده است . از طرف ديگر دسترسي به ايجاد وب سايت يا وبلاگ ديگر از حد آرزو گذشته و به سادگي ميتوان با اندك هزينه و صرف كمي وقت به آن رسيد و برخلاف موضوع تبليغات يا انتشار در دنياي واقعي ميتوان به سادگي شروع به نشر اطلاعات كرد . اطلاعاتي كه ميتواند درست يا غلط ، هنجار يا ناهنجار و... باشد .

تبليغات ، تبليغات ، بله مديران با هوش وزرنگ با كمك تبليغات مي توانند در مدت كوتاه كالا يا خدمت نامرغوب خود را به بازار عرضه كنند ، وبي گناه آن دسته از مشتري هايي كه بدون آگاهي فريب ظاهر تبليغات را مي خورند و متاسفانه دير متوجه موضوع ميشوند .

اشتباه نكنيد ! هدف ما اين نيست كه در كار ارائه دهندگان كالا يا خدمات خداي نكرده اخلال و بازارشان را كساد كنيم ، بلكه ميخواهيم از زبان مردم يعني مصرف كننده آنها را نقد و بررسي كنيم و كه اين موضوع ميتوان براي آن دسته از شركتهايي كه خدمات يا كالاي آنها در صدر جدول مقايسه اي قرار ميگيرند مفيد باشد . اين جداول توسط مردم تهيه خواهد شد و به اين ترتيب شركتهاي مذكور بسادگي خواهند توانست ميزان محبوبيت محصولات يا خدمات خود را در بين مردم ارزيابي كنند . اگر كمي دقت كنيد اين كار علاوه بر اينكه به نفع مصرف كننده ميباشد به رشد صحيح تبليغات ، ميزان و كيفيت توليد خدمات يا كالا و ... كمك خواهد كرد .

مشتري شناسي

درجهان  كنوني ديگر نمي توان حيطه بازاريابي وفروش را با ابزارهاي محدود گذشته تعريف كرد .بلكه بايد با روشهاي علمي وتعاريف جديدي كه درحوزه بازاريابي و فروش مطرح گرديده است ، آشنا شد و در مقام عمل آنها را بكار بست . تجربه هاي تاريخي نشان ميدهند آنان كه از منظر سنتي وتجربي و بانگرش سطحي به مفاهيم مشتري ، كالا ، بازار، فروش ، خريد ، رقابت ، تبليغات ، كيفيت و ... نگاه كرده و مي كنند . ضمن آنكه موفقيتي در اين راه بدست نياورده اند ، بلكه سرمايه هاي خود را نيز از دست داده اند . در بررسي وضعيت اينگونه بنگاههاي اقتصادي مشخص شده است كه سرمايه گذاري و توليد كالا و نيز خدمات ، بدون در نظر گرفتن مباني علمي بازاريابي و فروش ، منشا اين عدم موفقيت بوده است . درگذشته اگر توليد و عرضه كالا محدود بود . امروز ديگر براي توليد هيچ محصولي محدوديت وجود ندارد . بازارهاي گسترش يافته اند . رقابت ها فشرده و تنگاتنگ شده اند و نقش مشتريان از حالت بيرون از توليدكنندگان به هدايت سرمايه گذاران و حتي محققان مبدل گشته است . بدين ترتيب مفهوم بسياري از واژه هاي متداول در امر بازارياب و فروش گسترده تر و كامل تر شده اند و در برخي موارد نيز مفاهيم جديدي به اين مباحث اضافه گرديده است . نكته اساسي كه دربحث هاي علمي بازاريابي و فروش مطرح گرديده است . سمت وسوي كليه فعاليت هاي بنگاه اقتصادي براي تامين نيازهاي مشتريان و كسب رضايت واعتماد آنهاست .مطلبي كه در گذشته كمتر بدان توجه شده ويا لااقل از چنين جايگاه مهمي كه تمام فعاليت هاي يك بنگاه اقتصادي را تحت تاثير خود قرار دهد ، برخوردار نبوده است . در اين چارچوب ، مشتري فرد فاضل ، هوشمند و دانايي است كه درباره تامين نيازهاي خودبخوبي مطالعه و بررسي مي كند . بازار گسترده وكالاهاي متنوع در اختيار دارد و با توجه به امكانات و استعداد خود به مقوله هاي قيمت ، مرغوبيت ، كيفيت و ... توجه مي كند . و براي هريك از اين موارد ارزش گذاري مي نمايد .

با رفتارهايي كه ازخود نشان ميدهد ، امكان موفقيت يا عدم موفقيت يك بنگاه اقتصادي را فراهم مي سازد . زيرا درمحدوده علمي بازاريابي وفروش ، سرمايه گذاران ، مديران، عوامل توليد مهندسان وكارشناسان موفقيت خود را مرهون كسب رضايت و اعتماد مشتري ميدانند .

بدين معنا كه سرمايه گذاران با بررسي درخواست ها و رفتارهاي مشتري ، نسبت به هدايت سرمايه هاي خود در بخش هاي توليدي و خدماتي علاوه بر تضمين سرمايه ، منافع بيشتري را عايد خويش مي كنند .

مديران نيز با تامين خواسته هاي مشتري به حيات اقتصادي بنگاه تداوم مي بخشد و با خاطري آسوده به برنامه ريزي هاي درازمدت مي پردازد و ضريب موفقيت خويش را افزايش مي دهند . عوامل توليد با توجه به خواستها و نيازهاي مشتري در توليد محصول با كيفيت موفق ميشوند تا توانايي هاي فني و اجرايي خويش را پيشنهادهاي مشتري ، اطلاعات مناسبي را براي طراحي سازماندهي ، اصلاح وبهبود تلاش در حوزه فعاليت هاي خرد وكلان و اقتصادي ، سبب گردش سرمايه ، افزايش توليد ، ايجاد اشتغال ، مبادله كالا ( واردات وصادرات ) ، فعاليت هاي خدماتي ، تحقيقاتي و توسعه اي و .. خواهد شد كه سامان يافتن و رونق اقتصادي هر جامعه را به دنبال مي آورد .

مشتري گرايان با درك صحيح از مفهوم مشتري و توجه به تامين نيازها و استعدادهاي وي و نيز همسويي با نظر ها و آراي او به ساماندهي بنگاه اقتصادي خويش مي پردازند و رمز موفقيت خود را برپايه اصولي قرار ميدهند كه با " مشتري شناسي " آغاز ، با " مشتري گرايي : سامان و با " حفظ رضايت و اعتماد مشتري " تداوم مي يابد.

تعريف مشتري وانواع آن

درفرهنگ و ادب پارسي مفهوم " مشتري " مترادف با " خريدار " است و در مباحث مربوط با بازاريابي و فروش ، مشتري به مخاطباني گفته ميشود كه توانايي وفروش ، مشتري به مخاطباني گفته ميشود كه توانايي و استعداد خريد كالا و يا خدمتي را داشته باشند . در اين تعريف " توانايي " به معني امكان پرداخت وجه و " استعداد " به مفهوم درك و شناخت مزيتهاي كالاو خدمتي كه موجب تامين بخشي از نيازهاي مخاطب ميشود ، بكارگرفته شده است . بنابراين ، تبديل يك مخاطب به مشتري هنگامي محقق خواهد شد كه عناصر توانايي و استعداد به صورت تداوم در وي بروز كند تا عمل " خريد " انجام پذيرد. برخورداري از توانايي بدون داشتن استعدادخريد ولي فاقد توانايي پرداخت ، امكان شكل گيري فرآيند خريد را ميسر نمي سازد .

انواع مشتري

تقسيم بندي مشتري به لحاظ نحوه حضور وي در فرآيند خريد به شكل هاي زير انجام ميشود.

1-  مشتري حقيقي ، به افرادي با ماهيت فردي و حقيقي خود درفرآيند خريد شركت مي كنند . مشتري حقيقي گفته ميشود ، مانند بسياري از خريدهاي  روزانه كه افراد حقيقي انجام مي دهند .

2-  مشتري حقوقي : به شركتها ، سازمانها ، نهادها وبنگاههاي اقتصادي كه در چارچوب شخصيت هاي حقوقي در فرآيند خريد شركت مي كنند ، مشتري حقوقي گفته ميشود ، مانند خريدهاي كه وزارتخانه ها ، موسسات و شركتها  انجام مي دهند.

3-  مشتري سازماني : مشتري از ديدگاه سازمان توليد كننده كالا يا عرضه كننده خدمات نيز به دو قسمت درون وبرون سازماني تقسيم بندي شده است . بدين ترتيب كه در زنجيره هاي خدماتي و توليدي ، مشتريان كساني هستند كه نتيجه كار ، معطوف به ايشان است . مثلا" خط توليد خودرو ، واحد موتناژ كننده مشتري سازنده قطعه است . اينگونه مشتريان را مشتري درون سازماني مي گويند . در همين سازمان ، مصرف كننده خودرو ، مشتري برون سازماني است .

4-  مشتري جغرافيايي : تقسيم بندي ديگري كه براي مشتري مطرح شده است ، مربوط به محدوده جغرافيايي است ، بدين ترتيب كه مشتري موجود در يك جغرافيايي است . بدين ترتيب كه مشتري موجود در يك محدوده جغرافيايي ( محله ، منطقه ، شهر ، كشور) مشتري داخلي و خارج از محدوده جغرافيايي مورد نظر " مشتري خارجي " نام دارد .

نياز مشتري

به لحاظ مفهومي و درنظر عامه ، نياز ، مترادف با حاجت ، درخواست ، استدعا ، التماس ، مقصود ، آرزو ، ميل ، خواهش ، محبوب ، فقر ، تنگدستي ، اظهار خضوع ، خشوع ، تضرع و... كاربرد يافته است . از مجموع اين مفاهيم ميتوان نياز را هر نوع كمبودي دانست كه براي انسان بوجود مي آورد . ما براي تعريف نياز مشتري ، به شكل زير از آن استفاده مي كنيم : " نياز مشتري عبارت است ازهرنوع حساب كمبودي كه براي مشتري موجود مي آيد و او تلاش مي كند تا با بهره گيري از استعداد و توانايي خود نسبت به رفع آن اقدام نمايد . "

انواع نيازهاي مشتري

با توجه به مفهوم گسترده اي كه درتعريف نياز مشتري وجود دارد ، امكان تقسيم بندي جامع و كاملي از نيازهاي مشتري دشوار است . ليكن از آن جايي كه نياز مبناي رفتار مشتري در فرآيند خريد است ، طبقه بندي زير را كه بيشتر به لحاظ مفهومي در جامعه متداول گرديده است ، در اختيار خوانندگان قرار مي دهيم . اين طبقه بندي ميتواند    زمينه هاي مساعدي را در شناخت رفتارهايي مبنايي مشتري نشان دهد و در تامين بخشهاي از نياز وي موثر باشد .

1-  نيازهاي حياتي ( بيولوژيك ) : نيازهايي را كه با تداوم زندگي و حيات مشتري ارتباط تنگاتنگ دارد ، نيازهاي حياتي مي گويند . مانند هوا، آب ، غذا ، دارو و ...

2-      نيازهاي اساسي : به نيازهايي گفته ميشود كه از نظر مشتري نقش اساسي وتعيين كننده اي دارد .

مانند پوشاك ، مسكن براي افراد حقيقي ، آب ، برق ، راه و ارتباطات ازنظر دولت .

3-  نيازهاي عادي : به نيازهايي گفته ميشود كه مشتري در توانايي و استعداد خود براي تامين آنها از روند عادي و يكنواخت بهره مي گيرد . مانند اياب و ذهاب و ...

4-  نيازهاي فردي : نيازهايي كه مشتري در تامين آنها به توانايي و استعداد خود متكي است مانند فكر كردن ، خوابيدن ، كاركردن ، استراحت يا مطالعه و ...

5-  نيازهاي اجتماعي به نيازهايي كه مشتري از طريق جمع ويا افراد ديگر نسبت به تامين آن اقدام مي نمايد ، نيازهاي اجتماعي گفته ميشود . مانند آموزش ، درمان و ..

6-  نيازهاي مادي : نيازهاي ملموسي را كه مشتري به آن توجه دارد . نيازهاي مادي مي گويند . مانند غذا ، پوشاك ؛ خودرو و ...

7-  نيازهاي معنوي ( غير مادي ) : دربرابر نيازهاي مادي ، نيازهايي نيز وجود دارند كه به چشم ديده نمي شوند . مانند آرامش ، عبادت ، تفريح ، عدالت خواهي ، امنيت و ... كه به آنها نيازهاي معنوي اطلاق ميشود .

نكته مهم :

بطوريكه ملاحظه ميشود ، اولا" نيازهاي مشتري نامحدود است . ثانيا" امكان تقسيم بندي نيازهاي ديگر وجود دارند وطبقه بندي هاي فوق صرفا" به منظور آشنايي با چگونگي تقسيم بندي نيازهاي جامعه بيان شده است . از سوي ديگر بايد به اين نكته مهم نيز توجه داشت كه ممكن است، نيازي براي مشتري خاص جزو نيازهاي اساسي به شمار رود ، در حاليكه آن نياز براي مشتري ديگر ، نيازي عادي محسوب ميگردد .

بنابراين :

" در ارزيابي نياز مشتري ، لازم است رفتار وي با توجه به توانايي ها و استعدادهاي او ، مبناي شناسايي و مطالعه قرار گيرد . "

تاريخچه مهندسي ساختمان

تاريخچه مهندسي ساختمان

هيچ گونه اطلاعي از مهندسان تمدن باستان كه آثار آنها در سراسر دنيا بالاخص ايران هنوز پابرجاست در دست نيست البته برپادارندگان افراد مصر شناخته شده اند اما كساني كه كانال هاي آبياري بين النهرين را كنده يا كساني كه كاخ هاي آشوري را بنياد نهاده اند كم و بيش ناشناخته مانده اند در صورتي كه آنها داراي تجربيات فني معادل مهندسان امروزي بوده اند ولي در تاريخ مهندسي از آنها نام مشخصي برده نشده است.

بنابرشواهد و اسناد تاريخي نخستين مدرسه مهندسي توسط ويبيوس (VIBIUS) در حدود سه هزار سال پيش از ميلاد در اسكندريه(مصر) ايجاد گرديده و پس از آن در كشورهاي يونان، روم، چين و ايران مدارس مهندسي به وجود آمدند بنا به نوشته هرودت مهندس سازنده پل روي رودخانه "سفر" جهت عبور ارتش داريوش هخامنشي شخصي به نام ماندروكه (MONDROCLE) بوده است و پل رودخانه اسبوت براي عبور ارتش خشايار شاه در سال 480 پيش از ميلاد به وسيله شخصي به نام "آراتو" (ARATO) ساخته شد. نخستين سند مدون از كار مهندسي در يكي از اسناد قديمي به تاريخ 19 آوريل سال 1195 ميلادي (برابر 574 خورشيدي) در ايتاليا به دست آمده است.

اولين كتاب مهندسي به نام "شاهكارهاي نظامي" توسط روبرتووالتوريد در سال 1473 ميلادي (برابر 859 خورشيدي) در شهر وروتاي ايتاليا به چاپ رسيد.

مهندسي عمران قديمي ترين رشته مهندسي است كه آثار بجا مانده از آن نشانه بارزي از تمدن انساني است.

كاركنان شركت كيسون عشق به ميهن را در عشق به سازندگي و آبادي كشور متبلور مي بينند و تمام سعي خود را به كار برده و مي برند تا وظيفه اي را كه در اجراي قراردادهاي مختلف به دوش دارند با احساس مسئوليتي كه نسبت به كشور به عهده دارند درهم آميزند و الگوي قابل قبولي از كار مطلوب ارائه دهند در اين راستا دو محور اصلي دستور كار آنهاست.

1-     اجراي پروژه ها در كوتاهترين زمان ممكن و برنامه ريزي شده دقيق

2-     حصول بالاترين كيفيت

درك ما در محدوده اي از رشد و توسعه اقتصادي- اجتماعي كشور كه به ما مربوط مي شود اين است كه اين دو مقوله مهم اساس رشد و توسعه اقتصادي كشورند.

درباره اولي روشن است كه سرمايه با زمان معني پيدا مي كند و ارزش سرمايه به سرعت گردش آن است.

ركود اقتصادي حاصل كندي يا توقف گردش سرمايه است و رونق اقتصادي نتيجه سرعت آن.

توان مالي يك جامعه فقط به اين نيست كه چقدر سرمايه دارد بلكه بيشتر آن است كه با چه سرعتي آن را به گردش در مي آورد. پروژه هاي كند و راكد وبال گردن اقتصاد كشور و كاهش دهنده توان مالي آنند و سرعت در انجام طرح ها افزاينده سرمايه ملي.

البته سرعت دادن به انجام پروژه ها تدبيري نيست كه پيمانكار به تنهايي از عهده آن برآيد ولي اعتقاد و توان پيمانكار در آن نقش تعيين كننده دارد.

شما پروژه هايي را سراغ داريد كه توسط شركت كيسون در مدتي بسيار كوتاه تر از زمان پيش بيني كننده انجام شده اند. در عين حال كه مانند ساير پروژه هــاي كشـــور گرفتــــار كمبــودها و مسائـــل و مشكـــلات زيادي بوده اند

پس راز سرعت چيست؟

عجله، فشار، كارسخت و چند نوبته هيچ يك پاسخ قطعي اين سوال نيستند بلكه اكثراً ديده شده كه اثر معكوس ايجاد مي كند بويژه عجله روز اول كه عموماً تاخير روز آخر را در پي داشته است. جوابي كه كيسون به اين سوال داده است جوابي نو و احتراعي از طرف او نيست پاسخي است كه دنيا سالهاست يافته است.

شما بايد مديريت و سازمان لازم براي اجراي تعهدات داشته باشيد انگيزه لازم و كافي را در افراد براي ايفاي تعهدات ايجاد كنيم و آنها را به برنامه ريزي كه راز اصلي توفيق است مجهز كنيم برنامه و پيش بيني هاي برگرفته از برنامه و كنترل مكانيسم ضروري سرعت و بهره وري است.

امروزه نرم افزارهاي كارآمد زيادي در دنيا و ايران هست كه كنترل پروژه ها با جزئيات تمام از نقش زمان بندي اجرائي و تامين منابع توسط آنها ميسر گشته است.

استفاده صحيح از اين ابزارها اجراي برنامه ها و موفقيت در آنها را تسهيل مي كند. البته اجرائي كردن برنامه ها و تبديل آنها به محور همبستگي همكاري و هماهنگي بخش هاي اجرائي نياز به پيگيري مداومت وسماجت دارد ايجاد عادتي تازه است در برابر مقاومت روش هاي تكرار شده سنتي.

در اينجا مجال توضيح بيشتري نيست و من اميدوارم بتوانم در فرصت ديگري در مقوله برنامه و كنترل پروژه و اثر آن در سرعت و سلامت پروژه ها توضيحات بيشتري بدهم.

بهره وري مطلوب يعني بالاترين استفاده ممكن از منابع كه در ميان آنها دو منبع واقعاً جاي بحث دارد و شايسته توجه است، نيروي انساني و زمان، كه اين دو بالاترين ثروت هر جامعه اند. و درست همين جاست كه ما خيلي جاي تغيير و تكامل داريم و سرنوشت رشد و توسعه ما به آن وابسته است.

درك ارزش واقعي منابع لايزال كار يعني نيروي انساني موجود در جامعه و ايجاد مكانيسم بهره وري بهتر از آن  و نيز حساس شدن نسبت به عامل زمان و قبول آن به منزله سرمايه اي ارزشمند. ما را در مسير رشد و توسعه پايدار قرار مي دهد.

اگر از ديدگاه كل كشور به امر ساختمان و بهره وري آن نگاه كنيم. مشكلاتي را مي بينيم كه منابع را ضايع و بهره وري آن را به شدت كاهش مي دهند. اين مشكلات بسياري از پروژه ها را به ركود نسبي كشانده و جايي براي بحث بهره وري باقي نگذاشته است لذا در مقابل كشور بحث كلان لازمه ايجاد يا افزايش بهره وري فعال كردن پروژه هاي در دست اجراء است كه به نظر من نجات سرمايه هاي كشور و رونق اقتصادي جامعه در گرو آن است ولي نياز به تصميمات و اقداماتي دارد كه اهم آن را مي توان به شرح زير پيشنهاد كرد.

1-     محدود كردن تعداد و ميزان پروژه هاي دولتي به حدودي حداكثر برابر با توان قطعي پرداخت دولت و تامين بودجه طرحهاي دردست اجراء از كليه منابع ممكن زيرا پول صرف شده در طرحهاي راكد عملاً پولي است مدفون در خاك و بتون كه ما صاحب آن نيستيم و براي تصاحب مجدد آن بهره برداري از پروژه يعني اتمام آن ضروري است.

2-    ايجاد انگيزه انجام كار در زمان مناسب و قابل كنترل در مديران و مجريان دولتي مهندسان مشاور و پيمانكاران با تدوين و اجراي ضوابط تشويقي متناسب براي پيروي از زمان بندي مناسب

3-    تدوين و اعمال ضوابط تشويق دست اندركاران اجراي طرحها براي حصول كيفيت مطلوب، اين عمل ضمن كمك موثر به ارتقاء كيفيت كارها، مانع فداشدن كيفيت در برابر سرعت اجراء مي گردد و از اين زاويه نيز اعمال اين شيوه ضروري است.

اما چنانچه از ديدگاه يك شركت ساختماني به موضوع بهره وري نگاه كنيم بايد به اصلي ترين موضوع يعني مديريت بپردازيم:

ما در شركتهاي ساختماني در طي سالهاي گذشته از مديريتهاي كارآمد و موفقي برخوردار بوده ايم ولي مديريت آن مديريتها و شكل سازماني و روابط درون سازماني شركتهاي ساختماني عمدتاً براساس قابليتها و نفوذ عاطفي معنوي و مديريتي و روابط مالي فرد مدير شكل گرفته بوده است.

اين نحوه كار و مديريت ممكن است در سازماني كوچك كه در آن دسترسي مديران به سطوح پائين تر مجموعه همواره ميسر باشد و نيز فقط در طول عمر كاري مدير موفق باشد ولي عموماُ دو محدوديت جدي آن را تهديد مي كند، يكي آن كه امكان گسترش سازمان و حجم كار، محدود به حيطه توانائي فرد مدير است و لذا اكثر شركتها با ساختار سازماني فوق قابليت رشد زياد ندارند. و ديگر آن كه با پير و بازنشسته شدن مدير از هم مي پاشند و دست آوردها و تجربيات سازماني را به باد مي دهند.

لذا توان سازماني و مديريت شركتهاي ساختماني ايراني بايد به منظور ايجاد امكان پروژه هاي بزرگ و نيز ارتقاء تكنولوژي ساخت، به سطح امروزي دنيا نزديك گردد كه متاسفانه بحث چگونگي اين تغيير از حوصله اين گفت و گو خارج است.

سوال بعدي ما از مهندس انصاري در زمينه استاندارد كارهاي ساختماني انجام گرفته در زمينه مهندسي سيويل ساختمان در سطح كشور بود.

 وي در جواب گفت: ما در سالهاي بعد از انقلاب بويژه در سه چهار سال اخير در زمينه فن و دانش مهندسي در رشته هاي مختلف كارهاي سيويل و ساختمان به طور نسبي يك رشدي را شاهد بوديم كه اگر چه از حيث حجم فعاليتهاي انجام گرفته در سالهاي بعد از انقلاب افت زيادي داشتيم اما به دليل اين كه تمايل به انجام كارهاي ساختماني توسط مهندسين ايراني افزايش پيدا كرده اين تفاوت چشمگيري را در دانش فني با قبل از انقلاب نشان داده به اين دليل مهندسين ما با فن و دانش برخي از رشته هايي كه در قبل از انقلاب منحصراً توسط مهندسين خارجي انجام مي گرفت آشنائي بيشتري پيدا كرده اند و اين مسئله خوشبختانه هر روز در حال گسترش مي باشد ما الان سدهاي متعددي در اين مملكت داريم كه توسط ايرانيها در حال اجراست ما پتانسيل فني اين امور را در مملكتمان موجود داريم و نتيجتاً مهندسين ايراني در اين پروژه ها در حال آشنا شدن عملي با دانش مربوطه هستند و سازمانها و شركتهاي ايراني مسئول ساخت كارهاي مختلف سيويل و ساختمان مي باشند و مي توانند در صورت لزوم در برخي از كارها از متخصصين خارجي استفاده كنند كه خيلي ها هم معتقد به اين قضيه هستند .

اين روش كه شركتهاي ايراني طرف قرارداد دولت باشند و از تخصص خارجي هم استفاده كنند موجب صرفه جوئيهاي فوق العاده زيادي براي مملكت است.

در اين صورت هم اجراي پروژه ها براي كشور ارزانتر تمام مي شود و هم اين انتقال تكنولوژي به طور كامل صورت خواهد گرفت. در مورد استاندارد كارهاي ساختماني بايد عرض كنم كه استانداردها در هر رشته اي وسيله مناسبي براي كنترل كيفيت هستند و در زمينه كارهاي ساختماني اين مقوله اي است كه كمتر به آن توجه شده و يا شايد اصولاً استانداردهاي بين المللي در اين مملكت تا چندي پيش از اين لوكس تلقي مي شده در حالي كه كيفيت استاندارد مناسب يعني كيفيت خوب در حقيقت حفظ و حراست از سرمايه مملكت به شمار مي رود. فشار بيش از اندازه اي كه در سالهاي بعد انقلاب روي شركتهاي ساختماني بوده خود يك عامل كاهش كيفيت كارها است شايد بخشي از اين فشارها در جامعه ما يك ريشه فرهنگي داشته باشد. دچار تناقضي هستيم كه عموماُ رشد و قوي شدن پيمانكار و سود آنها را زياد خوش آيند نمي دانيم و در عين حال از او توقع انجام كارهاي بزرگ و با كيفيت مناسب داريم به نظر من محال است بتوان از شركت پيمانكاري كوچك درمانده و ضعيف توقع كيفيت واستاندارد مطلوب را داشت در حال حاضر فقط كارهاي قابل قبول را كساني انجام مي دهند كه عاشق اين حرفه سازندگي و خدمتند ولي بايد اين امر به صورت قاعده كلي عمومي و غير قابل گريز درآيد.

البته همانگونه كه قبلاً اشاره كردم در سالهاي اخير رشد تكنولوژي داشته ايم و خيلي از دولتمردان ما به اين نكته اعتقاد كامل دارند كه خيلي از كارهايمان به دست ايرانيان قابل اجرا است و لزوماُ مي بايست از طريق مهندسين ايراني انجام گيرد و حال كه خوشبختانه كاهش درآمد نفت امكان واگذاري كارها را به خارجيان فوق العاده محدود كرده بهتر است در فكر ايجاد و گسترش شركتهاي بزرگ پيمانكاري ايراني كه بتوانند در حجم و استاندارد شركتهاي مطرح دنيا عمل كنند باشيم و براي اين هدف شرايط لازم را ايجاد كنيم سازمان برنامه و بودجه در اين راستا نقشي تعيين كننده دارد.

سئوال : به نظر شما اشكال كار در كجاست كه بعضي كارفرماها و به طور كلي در جامعه آنطور كه بايد و شايد از خدمات پيمانكاران قدرشناسي نمي كنند.

به نظر من اين محرومي توليد و سازندگي است در كليت خود در برابر تجارت و خدمات و ساير فعاليتهاي اقتصادي توليد كننده و سازنده سرمايه اي عيان در پيش چشم همگان است، فقط بدهي هايش پنهان است و آنهائي را كه نظر خوشي با سود و ثروت افراد ندارند، نسبت به آنها ناخشنود مي كند .

اين وضعيت وقتي در كنار سختي كار و انبوه مسائل توليد و ساخت و ساز و رقابتها و ساير مشكلات قرار مي گيرد افراد و استعداد ها و به همراه آنها نقدينگي سيال جامعه را از توليد و ساخت و ساز به سمت درآمدهاي آسانتركم خطرتر مانند خريد و فروش زمين و ارز و واسطه گري و امثال آن مي راند.

مسئله اي كه بايد انتظار حل شدن آن را داشت از سوي ديگر واقعيتي بسيار جالب و قابل توجه وجود دارد و آن اين است كه در ميان حرفه هاي موجود در كشور، شركت ساختماني به نقش يا نقض اقتصاد جامعه مي زند و منحني وضعيت مالي آن دقيقاً بر منحني اقتصادي كشور منطبق است به اين معني كه سود و رونق او در بهبود وضع مالي و اقتصادي كشور و خسارت و نابودي او در حالت عكس آن است.

حال آنكه حرفه هائي هستند كه در خرابي اوضاع اقتصادي نيز سود مي برند. اين امر اهل اين حرفه را با دلسوزان وضع اقتصادي كشور نزديك و هم آوا مي سازد كه نبايد به آن كم توجه بود، بويژه آن كه با كاهش درآمدهاي مواد خام و نفت، اصولاً توليد و ساخت و ساز بايد محل اتكاء بيشتر جامعه قرار گيرد.

سوال : آيا امكان فني اجراي پروژه هاي پيچيده مانند برج سازي بلند، سدسازي، فرودگاه سازي و غيره در ايران به طور كامل موجود است.

البته نمي توان و نبايد اينطور ادعا كرد ولي روش برخورد به اين موضوع و استفاده از تكنولوژي روز دنيا و انتقال آن به داخل كشور فوق العاده مهم است. درصد بالائي از كارهاي كه نام برديد در ايران و توسط متخصصين ايراني قابل اجرا است ولي ما عمدتاُ در اين رابطه دو چيز كم داريم اول و مهمتر از همه ابزار و لوازم تكنولوژي پيشرفته اكثراُ به علت گراني توانائي مالي خوب و شركتهاي بزرگ قدرتمند مي طلبد كه قادر به تامين تكنولوژي مدرن باشد و دوم كمبود دانش فني و آگاهي به آخرين روش هاي طراحي و ساخت كه درباره اولي يعني تهيه ابزار و لوازم پيشرفته ساخت، مشغول اصلاح يك اشتباه بزرگ هستيم و آن اين بود كه دولت خود خريدار و وارد كننده اين ماشين آلات و وسايل بود بدون آن كه احساس مسئوليت متعهد و قابليت لازم را داشته باشند و اميدواريم با رشد و توانمند شدن شركتهاي بخش خصوصي اين نقيصه برطرف شود.

در مورد انتقال دانش فني به داخل كشور و استفاده از تخصصهاي پيشرفته در خارج بهترين روش آن است كه مسئوليت انجام و انتقال فن و دانش در هر پروژه به عهده شركتهاي ايراني واگذار شده كه در عين احساس مسئوليت نسبت به انجام طرح كسري دانش خويش را ز خارج تامين كنند.

اين روش ممكن است بعضي اوقات استثنائي هم داشته باشد ولي عموماُ موفق است.

سئوال : نظر شما درباره فعاليتهاي برون مرزي ساختماني و صدور خدمات فني و مهندسي چيست و فكر مي كنيد تا چه ميزان بتوان از اين راه تحصيل درآمد ارزي كرد؟

خوشبختانه به نظر مي آيد به تازگي اين منبع بزرگ ارز مورد توجه واقع شده باشد. گرچه بحث ها و پيشنهاداتي بويژه از سال 1364 در محافل دولتي و خصوصي نظير سازمان برنامه بودجه و سنديكاي شركتهاي ساختماني مطرح بوده ولي به سبب شرايط سال گذشته موضوع به صورت داغي مطرح شده و در دست اقدام و پيگيري قرار گرفته از طرفي دولت خوشبختانه با قطع گرايش مطلق به درآمد نفت، در پي كشف و توسعه ساير منابع است، از طرف ديگر پتانسيل اجرائي موجود كشور در رشته ساختمان به قالب تنگ خود فشار مي آورد و طالب راه خارج است.

به نظر من به صورت بالقوه انرژي فراواني در اين ذخيره است و با شناختي كه از ساير كشورها نظير تركيه و كره جنوبي و امثال آنها داريم ابداً فكر نمي كنيم كه ما به سهولت نتوانيم درآمدهاي بزرگ نظير آنها از راه صدور خدمات فني مهندسي به دست آوريم.

ولي لازم مي دانم يك مطلب اساسي و عمده را يادآوري كنم و آن اين كه در اين راه خطراتي بزرگ خوابيده است كه رفع آنها سهل و ممتنع است اين فعاليت در صورتي كه از راه خطا پيش برود مي تواند فاجعه به بار آورد و چنانچه به درستي با آن برخورد شود مي تواند آينده ساز باشد به نظر من اين حركت بدون حمايت هدايت و كنترل احتمال توفيق ندارد.

انجمن شركتهاي ساختماني به اين منظور پيشنهاد كرده است كه يك كميسيون عالي براي هدايت و حمايت و ايجاد تسهيلات و نيز كنترل كل حركت (لااقل در سالهاي اول آن) تشكيل شود كه به نظر من پيشنهاد درستي است.

تاكنون نه قوانين ما و نه رويه هاي حقوقي و اجرائي ما متوجه صدور خدمات فني و مهندسي نبوده است، لذا مستلزم بازنگري بعضاً اصلاحند.

نفت و پول : نگاهی به سرمایه گذاری در صنعت نفت جهان

نفت و پول : نگاهی به سرمایه گذاری در صنعت نفت جهان

 

اهمیت سرمایه گذاری در صنعت نفت

طبق اصول اولیه اقتصاد ، منابع مالی برای سرمایه گذاری در هر فعالیت اقتصادی که بازده کمی دارد ، نایاب است از این رو در دهه های 90-1980 و در سطوح پایین قیمت جهانی نفت که به ندرت از مرز 20 دلار در بشکه می گذشت ، یافتن منابع مالی دشوار بود. تحقق هدف های سرمایه گذاری و نرخ بازگشت سود سرمایه در هر دو بخش بالادستی و پایین دستی نسبت به سایر فعالیت های اقتصادی پایین تر بود. در دوره یاد شده نرخ بازگشت سود سرمایه در بخش هایی مانند الکترونیک ، خدمات ماهواره ای و اطلاع رسانی در فاصله نسبتاً زیادی با صنعت نفت قرار گرفته بود. البته آن بخش از سرمایه گذاری  که در دوران پررونق دهه 1970 و اوایل دهه 1980 صورت گرفته بود ، به بازده رسیده و بخش عمده ای از سرمایه اصلی مستهلک شده بود ، اما سرمایه گذاران جدید در دهه های 90-1980 حق انتخاب داشتند و میان فعالیت های متفاوت اقتصادی در نقاط مختلف جهان ، به طور بهینه تصمیم گرفتند. در بخش پایین دستی شرایط به مراتب دشوارتر هم بود.

مقررات جدید زیست محیطی و اعمال مقررات و چارچوب هایی که دولت ها در ممالک صنعتی برای تولید و مصرف فرآورده های نفتی وضع می کنند، هزینه های پالایش نفت خام را پیوسته افزایش می دهد. تعدادی از پالایشگاهها همچنان ترجیح میدهند  که به جای بازسازی و نوسازی ساختار پالایشی خود به منظور انطباق با قوانین زیست محیطی ، فعالیتهای بخش های مربوط در پالایشگاه را متوقف سازند. مالیات بر تولید و مصرف فرآورده ها درتمام کشورهای صنعتی، درآمد مهمی را نصیب دولت ها می کند، اما به کاهش قدرمطلق مصرف انرژی نسبت به سطوح قبلی منجر نمی شود و در نتیجه تنها از سود پالایشگر کاسته می شود. در همین حال، اعمال انواع مالیات ها بر مصرف فرآورده های نفتی از انتقال کاهش بهای جهانی نفت در دوره 1990-1980 به مصرف کننده نهایی جلوگیری می کرد که در نتیجه بازار در ظاهر خود را با تقاضای مؤثر جدیدی مواجه نمی دید.

بیشتر تحلیلگران نفتی غربی ، در مطالعات و گزارش های خود در دو دهه اخیر ، تصویری را از صنعت نفت ترسیم می کردند که نمایشگر تولید و عرضه نامحدود نفت بود. به خوبی به یاد دارم که در سمینار مؤسسه معتبر انرژی آکسفورد در سال 1989 ، در جمع بندی نهایی همایش گفته شد که میلیاردها بشکه نفت خام برای همیشه در زیرزمین مدفون مانده و بهره برداری و استفاده نخواهد شد، همچنان که صدها میلیون تن زغال سنگ دهها سال است که بهره برداری نشده است. البته این مطلب از زاویه ای درست به نظر می رسد. به این معنا که دنیا قرار نیست که تا آخرین قطره نفت را استفاده کند و آنگاه به فکر تولید و عرضه انرژی جانشین باشد. در هر صورت تفکر حاکم بر صنعت جهانی نفت در 25-20 سال گذشته، به طور عمده حکایت از مقوله امنیت تقاضا داشت تا امنیت عرضه، به عبارتی امنیت عرضه، امری حاصل شده و قطعی بود که تنها در صورت وقوع عوامل سیاسی و نظامی می توانست آسیب پذیر شود. در همین ارتباط بیان این نکته درست است که در دهه های گذشته، تمام تحولات بازار جهانی و افزایش های به وقوع پیوسته در بهای نفت برخاسته از عزم سیاسی تولید کنندگان برای تجدید تولید و عرضه و تقاضا، سبب افزایش قیمت نفت شده است. بدیهی است که عوامل سیاسی، نظامی و امنیتی هم هر یک به نوعی آن را تشدید کرده اند. دنیای غرب چند دهه را با رؤیای حاکمیت بی چون و چرا بر اقیانوس نفت سپری کرده است و اکنون خود را با واقعیتی پیچیده رو به رو می بیند.

      چشم انداز سرمایه گذاری در صنعت نفت

 

میزان سرمایه گذاری در صنعت نفت جهان از متوسط 100 میلیارد دلار در دهه 1960 ، به متوسط 150 میلیارد دلار در دهه 70-1960 افزایش یافت، اما از نظر سهم آن در کل سرمایه گذاری  جهانی از 5/4 درصد در دوره 70-1960 به کمتر از 5/3 درصد در دهه 1980 کاهش یافت. دردهه 1990 متوسط سرمایه گذاری  در صنعت نفت جهانی به 230 میلیارد دلار رسید، ولی سهم آن در کل سرمایه گذاری  جهان به کمتر از 2 درصد کاهش یافت. بخشی از کاهش نسبی نرخ سرمایه گذاری  جهانی در صنعت نفت ناشی از نسبت بالای سرمایه گذاری  در دهه های 70-1960 است، اما این سرمایه گذاری ها در طول دهه 1990 به تدریج کهنه و مستهلک شده و قابلیت تکنولوژیک خود را تا حد زیادی از دست داده است.

جهان تا سال 2025 نیازمند روزانه 100 میلیون بشکه نفت است. اوپک در حداکثر ظرفیت کنونی خود روزانه کمی بیش از 30 میلیون بشکه در روز تولید می کند. تولیدکنندگان خارج از اوپک هم امید چندانی به جلوگیری از روند رو به کاهش ظرفیت تولید نفت خود ندارند. در این حال اوپک خاورمیانه که بیش از 70 درصد از تولید جمعی سازمان را در اختیار دارد، مورد بی مهری آمریکا و غرب قرار دارد. به اعتقاد کمپل، دستیابی به سطح تولید و عرضه 100 میلیون بشکه نفت در سال 2025 ، ایجاب می کند که میزان سرمایه گذاری  در صنعت جهانی نفت در دو دهه آتی به ترتیب 5/2 برابر و 7/2 برابر دهه 1990 باشد. این در حالی است که شرکت های نفتی حتی از سرمایه گذاری  در عراق که دولت آن در ظاهر مورد اطمینان آمریکاست نیز پرهیزدارند. به گزارش مؤسسه ماریل لینچ، عراق تا پایان دهه جاری، مکان مناسبی برای سرمایه گذاری  های عمده نفتی ارزیابی نمی شود.

آجر و بلوک

آجر و بلوک

آجر ها و بلوك ها :

آجرها گروهی از مصالح هستند كه به صورت صنعتی تولید و جایگزین سنگ شده اند و درحقیقت سنگی ساخته دست بشر هستند، سنگی دگرگون كه از تغییر وضعیت خشت پدید میآید. این گروه از مصالح كه اولین تولید صنعتی و انبوه مصالح ساختمانی به دست بشر به شمار می‌آیند براساس نوع مواداولیه، روند تولید و محل مصرف به انواع متنوعی تقسیم می شوند. آجرهای رسی كه اولین و فراوان ترین آنها هستند قدمت چندهزار ساله دارند. با پیشرفت تكنولوژی و علم شیمی انواع بی شماری از آجرها با كیفیت های مختلف، ابعاد و شكل ظاهری متنوع راهی بازار مصرف شده اند.

 

آجرها و فراورده های رسی :

آجر رسی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی كه به وسیله بشر تولید شده است، می باشد. سنگ باوجود فراوانی و استقامت به راحتی در دسترس قرار نمی‌گیرد، این مصالح طبیعی فرم دلخواه را به آسانی به خود نمی‌گیرد و با صرف هزینه بسیار قطعات آن یكسان می گردند و در این حالت نیز دورریز زیادی از خود به جا می گذارد. در حالی كه گل حاصل از خاك رس كه منشا تهیه آجر است به راحتی شكل دلخواه را به خود می گیرد و محصولی همگن به دست می‌دهد.

از این رو می توان با قالب زدن گل و حرارت دادن آن مصالحی سخت، دارای مشخصات فیزیكی، مكانیكی و شیمیایی یكسان، متناسب با كاربرد، منطبق با فیزیك بدن انسان، با فرآیند تولید ساده، سریع و حمل ونقل آسان تولید كرد.

مصارف آجر :

به اعتقاد باستان شناسان، اولین بار آجر در سرزمین بین النهرین تهیه شده است. به هر صورت باید آجر پس پیدایش آتش و در نواحی كه معادن سنگ وجود نداشته اند اختراع شده باشد. نمونه های زیبا و باعظمت كاربرد آجر در معماری ایران باستان نماینده پیشرفت درخشان ایرانیان در تولید و مهندسی كاربرد این مصالح است. در این میان می توان از زیگورات چغازنبیل، ایوان مدائن، كاخ های فیروزآباد و لرستان در قبل از اسلا م و همین طور مساجد جامع اصفهان و یزد، گنبد كاووس و ارگ تبریز مربوط به دوران بعد از اسلا م نام برد.

رمز توانایی آجر در خلق شگفت انگیزترین ساختمان های تاریخ در تناسبات آن نهفته است. این ابعاد در طی زمان متحول شده و در حال حاضر با ساختار و توانایی بدن انسان هماهنگ شده است. ابعاد آجر به طریقی است كه به راحتی در یكدیگر قفل و بست می گردند. این خاصیت، كیفیت های مهندسی بی شماری از جمله در محل اتصال دو دیوار به یكدیگر به وجود میآورد. آجرها به كمك ملا ت به یكدیگر متصل می شوند و سطح یكنواختی را به وجود میآورند. این ابعاد متناسب باعث شده است كه این مصالح به منظور اجرای دهانه های وسیع به صورت قوس و طاق و گنبد كه از زمان قبل از ساسانیان در ایران رواج داشته است، كارآیی منحصر به فردی داشته باشد.

خواص آجر باعث شده است كه به عنوان مصالح پركننده دیوار و سقف از جمله پرمصرف ترین مصالح باشد. زیبایی آجر و الگوی حاصل از آجر چینی باعث شده است كه به صورت نما در داخل و خارج بنا مورد استفاده قرار گیرد و هویت خاصی به ساختمان ببخشد. استفاده از آجر به عنوان فرش كف و پلكان، فارغ از مقاومت مطلوب آن ویژگی های اقلیمی این مصالح كویری را بیشتر به نمایش می گذارد.

روش نوین امروزی، وسایل فنی زیاد و امكانات فراوانی را به دست معماران داده است كه با وجود مدرن بودن، وسیله ای برای شكفتن روح حساس و زیباشناس آنها است. البته تنها آجر وسیله شناخت این زیبایی روحی نیست و عناصر بسیاری نیز این عمل را به خوبی انجام می دهند ولی فرق بین آنها در این است كه آجر قابلیت ایفای هر منظوری را دارد و باوجود گذشت قرون متمادی هنوز مدرن است. یك ساختمان آجری جزئی از طبیعت است و همآوایی آن را نه تنها به هم نمی زند بلكه رنگ و فرم بدیعی نیز به آن می بخشد و با این وجود هیچ گاه كهنه نبوده و نیست و همراه با زمان پیش می رود. به هر حال یك ساختمان آجری همانند یك فرش دستباف، تركیب بدیعی از سلیقه های بی انتهای معماران هنرمند است.

بر طبق استاندارد شماره  7  ایران آجرهای مصرفی در نما باید دارای مشخصات زیر باشند:

- معایب ظاهری: آجرنما باید عاری از معایب ظاهری مانند ترك خوردگی، شوره زدگی، آلوئك و نظایر آن باشد.

- لبه های آجر: خط فصل مشترك سطوح آجرها باید مستقیم و زوایای تلا قی آنها قائمه و سطوح شان صاف باشد.

- در آجرهای سوراخ دار: سوراخ ها باید عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور یكنواخت در سطح آن توزیع شده باشند و جمع مساحت آنها باید بین  25  تا  40  درصد سطح آجرها باشد. بعد سوراخ های مربع و قطر سوراخ های دایره ای باید حداكثر به  26  میلیمتر محدود شود و در ضخامت دیواره بین سوراخ و لبه آجر بیش از  15  میلیمتر و فاصله بین دو سوراخ بیش از  10  میلیمتر باشد.

- مقاومت در برابر یخبندان: آجرهای مصرفی در نما باید در برابر یخبندان پایدار باشند و در آزمایش یخ زدگی دچار خرابی ظاهر مانند ورقه ورقه شدن، ترك خوردن و خوردگی نشوند.

- قطعات نازك آجری (آجر دوغایی) مورد مصرف در نماسازی به ابعاد  20* (40  یا  30) * 200  میلیمتر با قطعات موزائیكی نازك آجری نما به ضخامت  20  یا  30  میلیمتر با نقش چند آجر بندكشی شده (آجر موزاییكی) ساخته می شوند حداقل باید دارای مشخصات آجرهای ماشینی با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد شماره  7  ایران باشند.

- ترك در سطح آجر : وجود یك ترك عمیق در سطح متوسط آجر حداكثر تا عمق  40  میلیمتر در آجر پشت كار بلا اشكال است ولی به طور كلی درصد آجرهای ترك دار نباید بیشتر از  25  باشد.

- پیچیدگی، انحنا و فرورفتگی: پیچیدگی در امتداد سطح بزرگ آجر حداكثر  4  میلیمتر و در امتداد سطح متوسط آجر تا  5  میلیمتر مجاز است. آجر نباید انحنا و فرورفتگی بیش از  5  میلیمتر داشته باشد و این مقدار در صورتی قابل قبول است كه میزان آن از  20  درصد كل آجرها افزایش پیدا نكند.

- سایر موارد: آجر باید كاملا ً پخته و یكنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر دیگر صدای زنگ دار ایجاد كند. به علت عدم چسبندگی آجرهای كهنه به ملا ت حتی المقدور از آنها استفاده نمی شود و تنها در صورت انجام پیش بینی های لازم به صورت ساییدن یا برس سیمی استفاده از آن مجاز خواهد بود.

آجرهای ساختمانی مقاومت خوبی در برابر آتش دارند به طوری كه یك دیوار  22  سانتی متری از آجر در حدود شش ساعت در برابر آتش سوزی مقاومت از خود نشان می دهد.

سیمان جدید با برند CO2

سیمان جدید با برند CO2

 

شرکت  Cemex  انگلستان برای اولین بار در جهان اعلام نمود که بر روی پاکت های سیمان تولیدی برچسب ردپای میزان CO2 خروجی (Carbon footprint)را برای تولید هر پاکت سیمان درج می نماید. 

این برچسب نشان می دهد که برای تولید یک کیسه 25 کیلویی سیمان ،24-17 کیلوگرم دی اکسید کربن بسته به ترکیب سیمان حاصل می شود. این مقدار کربن دربرگیرنده کربن و گازهای گلخانه ای است که از گهواره تا گور شامل استخراج مواد خام، تولید،توزیع،مصرف و دوریزی(انهدام) پس از پایان عمر آن بوجود می آید.

ردپای کربن(Carbon footprint) توسط شرکت Carbon Trust وبا استاندارد بین المللی PAS2050  به تایید رسیده است که این استاندارد میزان ردپای کربن را در محصولات و خدمات اندازه گیری می نماید و شرکت Cemex اولین شرکتی است که این استاندارد را پاس نموده است.

دریافت این استاندارد توسط Cemex نشان می دهد که Cemex مسئولیت تاثیرات محیطی، اجتماعی و اقتصادی سیمان تولیدی را در تمامی مراحل زنجیره تامین به عهده می گیرد.

آقای اندی اسپنسر(متولی توسعه پایدار Cemex) اعلام نمود برچسب کربن نشانگر پیشرفت و تعهدی است که ما در کاهش میزان کربن های خروجی در مراحل تولید بخصوص از طریق جایگزین نمودن سوخت های فسیلی با سوخت های جایگزین و استفاده از ترکیب مواد محصول فرعی سایر صنایع برای کاهش استفاده از مواد خام نموده ایم. این برچسب همچنین نشانگر نوآوری هایی است که ما درتحویل الکترونیکی محصول(با حذف کاغذ) و نیز بازیافت پالت داشته ایم. این بدین معناست که حالا مشتریان ما می توانند یک انتخاب سبز داشته باشند و اطمینان حاصل نماید که تولید و زنجیره تامین ما بصورت اخلاقی و مسولانه عمل می نماید.

برچسب کاهش کربن برای این طراحی شده است که به مشتریان  در تشخیص سریع برندهایی که ردپای کربن را اندازه گیری می نمایند و متعهد به کاهش کربن می باشند کمک نماید.

منبع Global C e m e n  t

تاریخچه سیمان از 12 میلیون سال قبل از مسیح

تاریخچه سیمان از 12 میلیون سال قبل از مسیح

- ١٢ میلیون سال قبل از میلاد مسیح : اختلاط میان سنگ آهک و مایع موجود در سنگهای کناری دیواره های مناطق نفت خیز که باعث پدید آمدن بتن امروزی شده است . ( حوالی اسرائیل کنونی )
- ۵۶٠٠ سال قبل از میلاد مسیح: ساخت اولین بنای بتنی .
- ٣٠٠٠ سال قبل از میلاد مسیح: مصریهای باستان جهت ساخت اهرام از اختلاط سنگهای آهکی و گچی با آب به صورت بلوکهای منظم استفاده کرده اند .
- ٨٠٠ سال قبل از میلاد مسیح: استفاده از ملاتهای ساختمانی در یونان باستان .
- ٣٠٠ سال قبل از میلاد مسیح: استفاده بابلیان و آشوریان از مخلوط مواد معدنی به صورت سنگ و آجر.
- ٢٩٩ سال قبل از میلاد مسیح - ۴٧۶ سال قبل از میلاد مسیح: استفاده از جسمی شبیه خاک که تیره تر از خاک معمولی بوده و مقدار زیادی در پوزولی واقع در نزدیکی خلیج ناپل یافت شده بود که در بناهایی از قبیل Coliseum در رم، Basilica of Constantine در رم، Pantheon در رم و همچنین Pont dv Gard در جنوب فرانسه استفاده گردیده است که هم اکنون نیز این بناها پابرجا و استوار می باشد.
- سال ۵۴٠ میلادی: استفاده از بناهای بتنی جهت طاق سقفها و گنبد در موزه ها، ساختمانهای مجلل و همچنین استفاده از سقفهای بتنی جهت جدا کردن طبقات از یکدیگر.
- سال ١٢٠٠ تا ١۵٠٠ میلادی: استفاده از آهک پخته و پوزولان در بناهای قدیمی و همچنین ایجاد انگیزه و علاقه در مردم به استفاده بهتر از این نوع مصالح به جهت استحکام بخشیدن به بناها و سازه ها.
- سال ١٧٧۴ میلادی: کشف سیمان توسط آقای جان اسمیتون به روش جدید.
- سال ١٧٧٩ میلادی: کشف خواص هیدرولیکی سیمان.
- سال ١٧٨٠ میلادی: انتشار کتاب اکتشافات و مشاهدات ملاتهای ساختمانی گرفته شده از سیمان.
- سال ١٧٩۶ میلادی: ثبت خواص هیدرولیکی سیمان توسط Mr.James parker
- سال ١٨٠٠ میلادی: ساخت لنگرگاهی عظیم از بتن در انگلیس توسط Mr.william Jessop
- سال ١٨٠٢ میلادی: استفاده از سیمان معمولی در فرانسه.
- سال ١٨١٠ میلادی: استفاده از سیمان مقاوم و تحقیق درباره خواص هیدرولیکی سیمان در فرانسه.
- سال ١٨٢۴ میلادی: بدست آوردن سیمان پرتلند توسط آقای Joseph Aspdin
- سال ١٨٢۵ میلادی: ساخت اولین کانال مدرن بتنی در آمریکا و همچنین ساخت تعدادی سازه در نیویورک.
- سال ١٨٢٨ میلادی: اولین استفاده ترمیمی از سیمان پرتلند جهت تقویت و ترمیم تونل thames آمریکا.
- سال ١٨٣٠ میلادی: تولید اولین نوع آهک و سیمان در کانادا و ساخت دیوارهای بتنی در آمریکا.
- سال ١٨٣۶ میلادی: اولین آزمایش سیستماتیک جهت تست مقاومت کششی و فشاری سیمان در آلمان.
- سال ١٨۴٣ میلادی: ثبت تولید سیمان پرتلند توسط شرکت J.M.Mouder,Son & Co
- سال ١٨۴٩ میلادی: ساخت اولین آزمایشگاه شیمی دقیق جهت تست سیمان پرتلند در آلمان.
- سال ١٨۵٠ میلادی: بدست آوردن اولین بتون مسلح و آزمایشات دقیق بر روی آن در فرانسه.
- سال ١٨۵۴ میلادی: ساخت اولین میکسر بتن در فرانسه.
- سال ١٨۶٠ میلادی: ترکیبات جدید سیمان گرفته شده از سیمان پرتلند.
- سال ١٨۶٧ میلادی: ساخت و تست انواع سیلندرهای بتنی عمودی به صورت بتون مسلح با سیمهای فلزی توسط Mr.Joseph monier از فرانسه و Mr.william wands از آمریکا.
- سال ١٨۶٨ میلادی: ساخت بلوکهای سیمانی مستحکم در آمریکا.
- سال ١٨٧٩ میلادی: ساخت جاده حمل و نقل باری از سیمان پرتلند با بهترین کیفیت در اسکاتلند.
- سال ١٨٨۶ میلادی: طراحی و تست ابتدائی کوره دوار سیمان جهت جایگزینی کوره های عمودی.
- سال ١٨٨٩ میلادی: ساخت اولین پل سیمانی در آمریکا.
- سال ١٨٩٠ میلادی: طرح جایگزینی کوره دوار به جای کوره عمودی و همچنین آسیابهای گلوله ای افقی جهت خردایش بهتر سیمان.
- سال ١٨٩٨ میلادی: اعلام ٩١ فرمول مختلف جهت ساخت انواع سیمان.
- سال ١٩٠٠ میلادی: استاندارد شدن تستهای مقدماتی سیمان معمولی.
- سال ١٩٠٢ میلادی: ساخت اولین آپارتمان بلند بتنی در فرانسه.
- سال ١٩٠٣ میلادی: ساخت اولین آسمانخراش بتنی در سین سیناتی آمریکا.(ohio)
- سال ١٩٠٨ میلادی: ساخت خانه بتنی توسط توماس ادیسون در نیوجرسی آمریکا.
- سال ١٩٠٩ میلادی: ثبت طرح کوره دوار سیمان توسط توماس ادیسون.
- سال ١٩١١ میلادی: ساخت پل بتنی ٣٢٨ فوتی در رم.
- سال ١٩١۴ میلادی: اتمام اجرای کانال پاناما توسط سازه های بتن مسلح به ضخامت ٢٠ فوت.
- سال ١٩١۵ میلادی: ساخت اتاق تست بتنی اتومبیل در شرکت فیات در تورین ایتالیا.
- سال ١٩١۶ میلادی: تاسیس انجمن سیمان پرتلند در شیکاگو آمریکا.
- سال ١٩١٧ میلادی: تاسیس اداره استاندارد تست سیمان پرتلند در آمریکا.
- سال ١٩٢٣ میلادی: تاسیس شرکتهای تولید سنگفرشهای بتنی خیابانی در آمریکا.
- سال ١٩٢٧ میلادی: ساخت اولین تراک میکسر افقی بتن در سیاتل آمریکا.
- سال ١٩٣٠ میلادی: ساخت تراک میکسرهای افقی و عمودی بتن به شکل ماشین آلات امروزی در آمریکا.
- سال ١٩٣٣ میلادی: اتمام سازه های بتنی زندان آلکاتراز.
- سال ١٩٣۶ میلادی: ساخت اولین سد بتنی در آمریکا.
- سال ١٩۴٨ میلادی: اجرای سطح بتنی فرودگاههای آمریکا .( بتن مسلح )
- سال ١٩۵١ میلادی: در این سال آمار ١٧٠٠ بچینگ پلانت سیمان در ١٣٠٠ شهر آمریکا می باشد.
- سال ١٩۵۶ میلادی: تاییدیه مبنی بر تاسیس اتوبانهای آمریکا از سازه های بتنی.
- سال ١٩۶٧ میلادی: ساخت اولین استادیوم بتنی در آمریکا.
- سال ١٩٧٣ میلادی: ساخت سالن اپرای سیدنی در استرالیا.
- سال ١٩٧۵ میلادی: برج CN در تورنتو کانادا.
- سال ١٩٨۵ میلادی: استفاده پی در پی از سیمان پوزولان در سازه های مختلف آمریکا.
- سال ١٩٩٢ میلادی: بلندترین سازه مسلح بتنی در جهان در شیکاگو آمریکا.
- سال ١٩٩٣ میلادی: ساخت موزه JFK در بوستون آمریکا - ساخته شده از شیشه و بتن.

و تا امروز که می توان گفت، سیمان نقش اول را، در ساخت و ساز انواع سازه های بزرگ و کوچک، از خود به نمایش می گذارد.

منبع c ementgrou p .i  r